تغییر شیوه زندگی و روش‌های حمایتی در مدیریت مولتیپل اسکلروزیس (MS)

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری مزمن سیستم عصبی مرکزی است که می‌تواند علائم مختلفی مانند خستگی، ضعف عضلانی، مشکلات تعادلی و شناختی ایجاد کند. در کنار درمان‌های پزشکی استاندارد، برخی تغییرات در شیوه زندگی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. در این مقاله، روش‌های اثبات‌شده برای مدیریت بهتر MS بررسی شده‌اند.

۱. استراحت کافی و بهبود کیفیت خواب

خستگی یکی از شایع‌ترین علائم MS است. بهبود عادات خواب می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند. توصیه می‌شود:

• ساعت خواب منظمی داشته باشید و محیط خواب خود را آرام و تاریک نگه دارید.
• در صورت داشتن مشکلاتی مانند آپنه انسدادی خواب یا بی‌خوابی، با پزشک مشورت کنید.
• اجتناب از مصرف کافئین و صفحه‌نمایش‌های دیجیتال پیش از خواب می‌تواند کیفیت خواب را بهبود ببخشد.

۲. ورزش منظم با شدت مناسب

ورزش‌های سبک تا متوسط می‌توانند به بهبود قدرت عضلانی، تعادل و هماهنگی حرکات کمک کنند. ورزش‌های توصیه‌شده برای بیماران مبتلا به MS عبارتند از:

• شنا و ورزش‌های آبی: به دلیل اثر خنک‌کنندگی آب، گزینه‌ای مناسب برای افراد حساس به گرما است.
• پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری ثابت: برای حفظ توان حرکتی مفید هستند.
• یوگا و تای چی: باعث بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش استرس می‌شوند.
• ایروبیک کم‌تأثیر و حرکات کششی: می‌توانند به حفظ عملکرد عضلات کمک کنند.
• ورزش نباید بیش از حد شدید باشد، زیرا گرمای تولیدشده در بدن ممکن است برخی علائم MS را تشدید کند.

۳. حفظ خنکی بدن

برخی از بیماران مبتلا به MS نسبت به افزایش دمای بدن حساس هستند که می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند. برای جلوگیری از این مشکل:

• از قرار گرفتن در معرض گرمای زیاد (مانند سونا یا ورزش در هوای گرم) اجتناب کنید.
• استفاده از وسایل خنک‌کننده مانند جلیقه‌های خنک‌کننده یا کمپرس‌های سرد می‌تواند مفید باشد.
• دوش آب خنک یا مایعات سرد به تنظیم دمای بدن کمک می‌کنند.

۴. رژیم غذایی سالم و مکمل‌های ضروری

در حال حاضر، رژیم غذایی خاصی برای MS توصیه نشده است، اما برخی اصول تغذیه‌ای می‌توانند به بهبود سلامت کلی بیماران کمک کنند:

• رژیم مدیترانه‌ای یا رژیم غذایی ضدالتهابی که شامل میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، آجیل و روغن زیتون است، پیشنهاد می‌شود.
• ویتامین D ممکن است در تنظیم پاسخ ایمنی نقش داشته باشد و کمبود آن با شدت بیشتر بیماری مرتبط است. دریافت این ویتامین از طریق نور خورشید، رژیم غذایی یا مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک باشد.
• اجتناب از غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب ممکن است به کاهش التهاب کمک کند.

۵. مدیریت استرس و سلامت روانی

استرس می‌تواند علائم MS را تشدید کند، بنابراین یادگیری روش‌های مدیریت استرس اهمیت زیادی دارد:

• مدیتیشن، یوگا، تای چی و تمرینات تنفسی می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.
• درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای مدیریت اضطراب و افسردگی ناشی از MS پیشنهاد می‌شود.
• برقراری ارتباط با گروه‌های حمایتی می‌تواند احساس تنهایی و استرس را کاهش دهد.

۶. استفاده از عصاره خوراکی شاهدانه (OCE) تحت نظر پزشک

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که عصاره خوراکی شاهدانه (OCE) ممکن است در کاهش اسپاسم عضلانی و درد در بیماران مبتلا به MS مفید باشد. اما:

• شواهد کافی برای تأثیر آن بر سایر علائم MS وجود ندارد.
• استفاده از محصولات حاوی کانابیس باید فقط تحت نظر پزشک و به شکل دارویی تأییدشده باشد.
• مصرف خودسرانه می‌تواند عوارضی مانند مشکلات شناختی ایجاد کند.

نتیجه‌گیری

هیچ یک از این روش‌ها جایگزین درمان‌های دارویی MS نیستند، اما می‌توانند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. هرگونه تغییر در سبک زندگی یا مصرف مکمل‌ها باید با مشورت پزشک انجام شود. داشتن یک سبک زندگی سالم، همراه با درمان‌های استاندارد، می‌تواند به کنترل بهتر MS کمک کند.