خلاصه کتاب بدن فراموش نمی‌کند: تأثیر تروما بر ذهن و بدن

فلاش‌بک‌ها باعث می‌شوند که افراد با یادآوری آن، تجربه ذهنی و جسمی ضربه را دوباره تجربه کنند.

آیا تا به حال کار خجالت آوری را که انجام داده‌اید به یاد آوردید و به دنبال آن احساس کنید که در حال پیچ خوردن یا سرخ شدن هستید؟ بنابراین شما بینش کوچکی در مورد اینکه چگونه خاطرات تروما می‌تواند بر بدن تأثیر بگذارد، یافته‌اید.

هنگامی که یک فرد مبتلا به PTSD ترومای خود را به یاد می‌آورد، بدن و مغز او وارد حالت استرس بالا می‌شود، زیرا آنها این حافظه را به گونه‌ای تجربه می‌کنند که گویی اکنون در حال وقوع است. این یک فلاش بک نامیده می‌شود، تأثیر ضربه‌ای که نویسنده در آزمایشی که با بیماران خود انجام داد، مورد مطالعه قرار داد.

هر بیمار موافقت کرد که به ضبط فیلمنامه‌ای گوش دهد که تجربه آسیب‌زای او را بازسازی می‌کند. در حین پخش فیلمنامه، شرکت کنندگان هوا را با غلظت کمی از ذرات رادیواکتیو استنشاق کردند. این هوا در اسکن مغز قابل مشاهده است و به نویسنده این امکان را می‌دهد تا ببیند که در هنگام یادآوری ضربه‌های روحی بیماران، کدام مناطق مغز فعال هستند.

مارشا، معلم ۴۰ ساله، اولین بار برای آزمایش حاضر شد. فیلمنامه‌ی او او را به تصادف غم انگیزی برد که باعث شد هم دختر پنج ساله‌اش و هم فرزند متولد نشده‌ای را که در آن زمان باردار بود، از دست بدهد.

همانطور که مارشا به فیلمنامه گوش می‌داد، فشار خون و ضربان قلبش به شدت افزایش یافت. فعالیت در نیمه‌ی چپ مغز او، سمتی که مسئول تفکر منطقی است، کند شد و به طور موثر “غیرفعال شد”. غیرفعال‌سازی مانند این، درک این موضوع را برای مبتلایان به PTSD دشوار می‌سازد که چیزهایی را که می‌شنوند، می‌بینند و در طول یک فلاش بک احساس می‌کنند، واقعی نیستند.

در مغز مارشا، ناحیه‌ی بروکا، ناحیه مسئول صحبت کردن، کاهش قابل توجهی در فعالیت نشان داد و او قادر به صحبت کردن نبود. سطح هورمون استرس او بالا رفت و بالا ماند. برای افرادی که از نظر روانی سالم هستند، هورمون‌های استرس افزایش می‌یابند و به محض رفع تهدید کاهش می‌یابند. اما برای کسانی که در گذشته دچار تروما شده‌اند، بازگشت این هورمون‌ها به سطح طبیعی بسیار بیشتر طول می‌کشد.

این نشان می‌دهد که یادآوری تروما می‌تواند تقریباً به اندازه‌ی تجربه خود موقعیت آسیب زا وحشتناک باشد.

ترومای دوران کودکی نه تنها در جوانی فرد بلکه در بزرگسالی نیز تأثیرات منفی دارد.

تجارب آسیب زا در بزرگسالی به اندازه‌ی کافی سخت است، اما هیچ چیز دشوارتر از مواجهه با تروما در کودکی نیست. با مغزهایی که حتی به طور کامل رشد نکرده‌اند، کودکانی که دچار تروما می‌شوند در معرض خطر بیشتری برای تجربه‌ی طیف گسترده‌ای از پیامدهای منفی هستند. این پیامدها در سال‌های بلافاصله پس از تجربه‌ی آنها و بعداً در بزرگسالی ظاهر می‌شوند.

کودکان آسیب دیده اغلب انتظار دارند اتفاقات بدی بیفتد. نویسنده این را در آزمایشی نشان داد که در آن کارت‌هایی با تصاویر مجلات به کودکانی که تروما را تجربه کرده بودند و به کسانی که تجربه نکرده بودند، نشان داده شد.

یکی از کارت‌ها دو کودک را نشان می‌داد که پدرشان ماشینی را که زیر آن دراز کشیده بود، تعمیر می‌کرد. در حالیکه کودکان بدون تروما داستانی را بر اساس تصویر تصور می‌کردند که در آن پدر با موفقیت ماشین را تعمیر کرد و بچه‌هایش را به مک دونالد برد، کودکان آسیب دیده سناریوهای بسیار تاریک‌تری را تصور کردند.

دختری گفت که یکی از کودکان در تصاویر با چکشی که در دست داشت سر پدر را می‌کوبید. کودک دیگری گفت که ماشین سقوط می‌کند و بدن پدر را له می‌کند. برای این کودکان، تصاویر حاوی تعدادی محرک بود که آنها را به تصور پایان خشونت آمیز صحنه سوق داد.

این الگوهای فکری اغلب تا بزرگسالی باقی می‌مانند.

مرلین، یکی از افرادی که با نویسنده صحبت کرده و پرستاری بازنشسته بود، اظهار داشت که کودکی شادی داشته است. اما پس از مدتی مشخص شد که این گفته با واقعیت زندگی او مطابقت نداشته است. مرلین در دوران کودکی با آزارهای فیزیکی و تجربه‌ای تلخ و آسیب‌زا روبه‌رو شده بود که تأثیر عمیقی بر زندگی او در بزرگسالی گذاشت.

وقتی مردان او را لمس می‌کردند، حتی در خواب، او عصبانی شده و مستعد رفتار خشونت آمیز بود. او همچنین به یک بیماری خودایمنی مبتلا شد که به بینایی او آسیب رساند، که احتمالاً در نتیجه‌ی استرس ناشی از ضربه روحی او بر بدنش ظاهر شد.

ممکن است مورد مرلین افراطی به نظر برسد، اما او تنها نیست. بسیاری دیگر که در دوران کودکی آسیب دیده‌اند، همچنان در زندگی بزرگسالی خود رنج می‌برند.

در حالیکه خاطرات عادی محو می‌شوند و تغییر می‌کنند، خاطرات آسیب زا زنده و تغییرناپذیر بوده و به راحتی ماشه‌شان کشیده می‌شود.

وقتی داستان می‌گوییم، تمایل داریم بخش‌هایی از تجربیات خود را تزئین کنیم، اغراق کنیم یا حذف کنیم. تا پنجمین بار که داستانی را تعریف کردید، به احتمال زیاد داستان شما با نسخه‌ی اولیه و واقعی آن کاملاً متفاوت خواهد بود. ما حتی در طول زمان چیزها را متفاوت به یاد می‌آوریم. اما علت چیست؟

به طور کلی، ما جزئیات حسی رویدادها را حفظ نمی‌کنیم. بسیاری از ما به یاد داریم که چه کاری انجام دادیم یا به طور کلی چه احساسی داشتیم، اما خاطرات واضحی درباره بوی اتاقی که در آن بودیم یا جزئیات دقیق چهره‌ی کسی را ذخیره نمی‌کنیم. اما وقتی صحبت از خاطرات آسیب زا می‌شود، داستان متفاوت است، ما این موقعیت‌ها را به وضوح به یاد می‌آوریم، و خاطرات در طول زمان تغییر نمی‌کنند.

نویسنده تفاوت بین این دو روش به خاطر سپردن را با درخواست از شرکت کنندگان به یادآوری رویدادهای مهم اما غیر آسیب زا در زندگی خود، مانند تولد فرزندشان یا روز عروسی، نشان داد. در این موارد، شرکت‌کنندگان می‌توانستند احساسات عمومی خود مانند شادی یا مضطرب بودن را به خاطر بیاورند، اما برای مثال، تصویر دقیقی از اینکه موهای شریک زندگی‌شان چگونه بود، نداشتند.

با این حال، هنگامی که از شرکت کنندگان خواسته شد تا خاطرات آسیب زا را به خاطر بیاورند، بویایی، چشایی، لامسه و شنوایی نقش بسیار مهم‌تری داشتند. یکی از شرکت‌کنندگان که مورد تجاوز قرار گرفته بود، گفت که بوی خاص الکل او را فوراً به یاد ضربه روحی‌اش می‌اندازد، به طوری که دیگر نمی‌توانست به مهمانی برود.

ما همچنین خاطرات آسیب زا را به طور مداوم و بدون تغییر یا تجدید نظر به یاد می‌آوریم. در مطالعه‌ای که در دانشکده پزشکی هاروارد انجام شد، ۲۰۰ مرد از اولین پیوستن به این آزمایش، که بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ تا به امروز انجام شد، به طور منظم مورد آزمایش قرار گرفتند. موضوع این آزمایش‌ها، خاطرات آن‌ها بود و اینکه چگونه تروما یا فقدان آن، آنها را شکل داده است.

بسیاری از شرکت کنندگان جانبازان جنگ جهانی دوم و متعاقب آن مبتلایان به PTSD بودند. در حالیکه خاطرات شرکت کنندگانی که از جنگ آسیب ندیده بودند در طول زمان تغییر کرد، خاطرات جانبازان اصلاً تغییر نکرد. آن خاطرات بیش از ۴۵ سال پس از پایان جنگ، همچنان ثابت مانده بود.

تروما با شما می‌ماند، هم در بدن و هم در مغز. پس چگونه مردم یاد می‌گیرند که با آن زندگی کنند؟

چطور می‌توان اثرات تروما را کاهش داد؟

ون در کولک تاکید می‌کند که افرادی که از نظر عاطفی رنج می‌برند بعید است که این کار را فقط در ذهن خود انجام دهند و علائم آنها اغلب در بدنشان نیز ظاهر می‌شود، در نحوه‌ی نشستن یا تنفس، نحوه‌ی نگه داشتن شانه‌ها، الگوهای خواب، فرآیندهای هضم، نحوه‌ی رسیدگی و مراقبت از پوست خود و نگرش آنها به ورزش.

جدی گرفتن بدن راه‌های جدیدی را برای تشخیص و درمان ناخوشی عاطفی باز می‌کند. به درمانگر توصیه می‌شود به جای اینکه شخص را به عنوان یک ذهنِ بی‌جسم ببیند، که باید راه خود را به سوی درمان بازگو کند، بدن را به عنوان نوعی برگه امتیاز از تجربیات عاطفی که صاحب آن تجربه کرده است، ببیند. مانند هر گزارش ذهنی با دقت خوانده شود و به آن توجه شود.

برای مثال، بسیاری از افرادی که با خشم شدید والدین بزرگ شده‌اند، یاد می‌گیرند که خشم و خواسته‌های خود را سرکوب کنند. از نظر ذهنی، آنها با نیازهای دیگران، هر چند غیرمنطقی، هماهنگ می‌شوند. از نظر فیزیکی، آنها از ترس اینکه بیان هر چیزی پرشور یا قدرتمند ممکن است موجب انتقام و عواقب سخت شود، بسیار ساکن و تقریباً یخ زده می‌شوند. این افراد ممکن است سفت بنشینند یا در برابر دویدن مقاومت کنند، نه از سر تنبلی، بلکه از ترس سرزندگی خودشان.

ون در کولک برای درمان چنین افرادی توصیه می‌کند که فراتر از گفتار درمانی سنتی بروید. تحت نظارت یک فرد آموزش دیده درمانی، او فعالیت‌هایی مانند کیک بوکسینگ، کاراته، دویدن رقابتی یا شنا را پیشنهاد می‌کند، ورزش‌هایی که ممکن است به دلیل رابطه‌ی ترسناک با قدرت خود از آنها اجتناب کرده باشند. آواز خواندن ریتمیک یا طبل زدن نیز می‌تواند به رهایی از تمایلات فروخورده برای ابراز وجود کمک کند. افراد آسیب دیده اغلب بدن‌هایی دارند که یا بیش از حد هوشیار هستند و با هر لمسی می‌لرزند، یا بیش از حد بی حس، سنگین و بی حرکت هستند. درمان به دنبال تعادل بین این افراط‌هاست.

کتاب ون در کولک روش‌های جدیدی را برای تفکر در مورد چگونگی کمک به افرادی که در کودکی به درستی در آغوش گرفته، نوازش یا آرام نمی‌شدند، تشویق می‌کند و باعث می‌شود آنها احساس بیگانگی نسبت به بدن خود کنند. برای رفع این مشکل، ون در کولک و تیمش یک کلینیک ادغام حسی را در بوستون افتتاح کردند. این زمین بازی سرپوشیده برای کودکان و بزرگسالان به افراد کمک می‌کند از طریق فعالیت‌هایی مانند غواصی روی تشک‌های فوم، غلت زدن در استخر توپ، تاب خوردن، و تعادل روی تیرها با بدن خود ارتباط برقرار کنند. هدف از این فعالیت های کودکانه، فرصتی جدی برای اصلاح بیگانگی طولانی مدت است.

افرادی که توسط والدین خود نادیده گرفته می‌شوند، اغلب از بدن خود کنار می‌روند، با لمس کردن احساس ناراحتی می‌کنند و فکر می‌کنند بدنشان منزجرکننده است. برای این افراد، ون در کولک ممکن است یک ماساژ درمانی آگاهانه را توصیه کند تا به بازسازی اعتماد در پوست و اندام آنها کمک کند. هدف او ارائه‌ی تجربیات بدنی است که با درماندگی، خشم یا فروپاشی ناشی از تروما در تضاد است.

در حالیکه مایه‌ی تاسف است که یک گذشته‌ی دشوار بر سلامت جسمی و روانی تأثیر می‌گذارد، دیدگاه خوش بینانه ون در کولک نشان می‌دهد که بدن می‌تواند سرنخ‌ها و شواهدی را در هنگام تقلای ذهن ارائه دهد. با مشاهده‌ی وضعیت بدن، تنفس و واکنش‌های خود به لمس، می‌توانیم از طریق بحث‌های عاقلانه، صداهای مهربان، رقصیدن، تاب خوردن، آواز خواندن، یا یک آغوش طولانی و مغذی از جانب کسی که به او اعتماد داریم، شروع به بهبودی کنیم.

در ادامه به چند مورد از روش‌های بسیار موثری که ور در کولک در کتابش معرفی می‌کند می‌پردازیم.