هیپوکامپ چیست و چه عملکردی در بدن دارد؟
هیپوکامپ یک ساختار مغزی است که در چینهای داخلی لوب تمپورال هر قشر مخ تعبیه شده است. این قسمت بخش مهمی از سیستم لیمبیک است، و وظیفه اصلی آن شامل یادگیری و حافظه انسان است.
توجه کنید که دانستن درباره هیپوکامپ به محققان کمک کرده است تا نحوه عملکرد حافظه را درک کنند.
بشر بیش از چهار قرن است که هیپوکامپ را میشناسد. جراح ژولیوس سزار آرانتیوس هیپوکامپ را کشف کرد. او برای اولین بار این قسمت از مغز را در سال ۱۵۸۷ توصیف کرد و این اصطلاح را از کلمه یونانی اسب دریایی (hippokampos) بر اساس شکل آن ابداع کرد.
عملکرد هیپوکمپ چیست؟
هیپوکامپ بخشی از سیستم لیمبیک است که عملکردهای احساس و واکنش را مدیریت میکند. سیستم لیمبیک در لبه کورتکس قرار دارد و شامل هیپوتالاموس و آمیگدال است. این ساختارها به کنترل عملکردهای مختلف بدن، مانند سیستم غدد درون ریز و آنچه که معمولاً به عنوان پاسخ “جنگ یا گریز” شناخته میشود، کمک میکند.
هیپوکمپ و حافظه
هیپوکامپ به انسان در پردازش و بازیابی دو نوع حافظه کمک میکند، حافظه آشکار (declarative memories) و حافظه فضایی یا مکانی (spatial relationships).
حافظه آشکار آنهایی هستند که به حقایق و رویدادها مربوط میشوند. مثالها میتواند شامل یادگیری نحوه حفظ کردن سخنان یا خطوط در یک نمایشنامه باشد.
حافظه فضایی شامل مسیرهاست. به عنوان مثال، هنگامی که یک راننده تاکسی مسیری را در یک شهر یاد میگیرد، از حافظه مکانی استفاده میکند. به نظر می رسد که حافظه فضایی در هیپوکامپ سمت راست ذخیره میشود.
علاوه بر این، خاطرات کوتاه مدت در هیپوکامپ به خاطرات بلند مدت تبدیل میشوند. آنها سپس در جای دیگری در مغز ذخیره میشوند.
آسیب به هیپوکمپ باعث چه چیزی میشود؟
اگر یک یا هر دو سمت هیپوکامپ در اثر بیماریهایی مانند بیماری آلزایمر آسیب ببینند، یا اگر در یک تصادف آسیب ببینند، فرد میتواند حافظه خود را از دست بدهد و توانایی ساخت خاطرات جدید و طولانی مدت را از دست بدهد.
افراد با آسیب به هیپوکمپ، ممکن است نتوانند برخی از چیزهایی را که مدت کوتاهی قبل از آسیب رخ داده است، به خاطر بیاورند، اما ممکن است هنوز چیزهایی را که مدتها قبل اتفاق افتاده به خاطر بسپارند. علت این است که خاطرات درازمدت پس از طولانی مدت شدن در قسمت دیگری از مغز ذخیره میشوند.
فراموشی سراسری گذرا (Transient global amnesia) شکل خاصی از از دست دادن حافظه است که به طور ناگهانی و ظاهراً خود به خود ایجاد میشود و سپس نسبتاً سریع نیز رفع میشود.
اکثر افراد مبتلا به فراموشی سراسری گذرا در نهایت خاطرات خود را به دست میآورند، اما دلایل بروز مشکل و رفع آن نامشخص است. ممکن است آسیب به هیپوکامپ نقش داشته باشد.
آسیب به هیپوکامپ میتواند یادآوری نحوه رسیدن از یک مکان به مکان دیگر را دشوار کند. ممکن است فرد بتواند نقشهای از محلهای که در کودکی در آن زندگی میکرده است ترسیم کند، اما رفتن به یک فروشگاه در یک منطقه جدید میتواند برایش دشوار باشد.
بر اساس یک متاآنالیز در سال ۲۰۲۱ و یک مطالعه در سال ۲۰۱۷، حجم کوچکتر هیپوکامپ ممکن است بر شرایطی مانند اسکیزوفرنی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز تأثیر بگذارد.
بیماریهایی که هیپوکامپ را تحت تاثیر قرار میدهند
طیف وسیعی از شرایط میتوانند بر هیپوکامپ تأثیر منفی بگذارد، از جمله قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سطوح بالای استرس.
چندین بیماری نیز ممکن است توانایی هیپوکامپ در انجام کار خود را مختل کنند. این بیماریها عبارتاند از:
- بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر ممکن است ابتدا ناحیه هیپوکامپ را تحت تأثیر قرار دهد. علائم اولیه بیماری آلزایمر زمانی قابل توجه میشود که فرد شروع به از دست دادن حافظه کوتاه مدت خود کند. همچنین ممکن است پیروی از دستورالعملها برای آنها مشکل باشد.
با پیشرفت بیماری، هیپوکامپ حجم خود را از دست میدهد و عملکرد آن در زندگی روزمره دشوارتر میشود. - افسردگی و استرس
در افراد مبتلا به افسردگی شدید، هیپوکامپ حجم کمتری دارد.
دانشمندان مطمئن نیستند که اندازه کوچک ناشی از افسردگی است یا اینکه یک عامل موثر است.
شواهد حاکی از آن است که استرس ممکن است باعث تأثیر منفی بر هیپوکامپ شود. - صرع
تغییرات هیپوکامپ نیز با صرع همراه است. تحقیقاتنشان میدهند که ارتباطی بین صرع و تفاوت در نحوه ساخت نورونهای جدید توسط هیپوکامپ وجود دارد. با این حال، مشخص نیست که آیا این تفاوتها قبل یا بعد از شروع صرع اتفاق میافتند.
اگر هیپوکامپ کوچک باشد، چه اتفاقی میافتد؟
به نظر میرسد بیماری آلزایمر، افسردگی و استرس با هیپوکامپ کوچکتر مرتبط هستند.
در بیماری آلزایمر میتوان از اندازه هیپوکامپ برای تشخیص پیشرفت بیماری استفاده کرد.
سایر شرایط مانند سندرم کوشینگ نیز، ممکن است با هیپوکامپ کوچک همراه باشد. سندرم کوشینگ زمانی اتفاق میافتد که بدن در مدت طولانی کورتیزول بیش از حد تولید کند. هورمون کورتیزول به بدن در پاسخ به استرس کمک میکند. یکی از علائم کوشینگ کاهش اندازه هیپوکامپ است.
با این حال، مشخص نیست که آیا داشتن یک هیپوکامپ کوچک به عنوان یک علت زمینهای برخی شرایط اسن یا در نتیجه آنها رخ میدهد.
راههای مراقبت از هیپوکامپ چیست؟
یک فرد میتواند به طرق مختلف از سلامت مغز خود محافظت کند. این کار همچنین به سلامت هیپوکامپ کمک میکند.
برخی از اقداماتی که یک فرد میتواند برای محافظت از سلامت مغز انجام دهد، عبارتاند از:
- مدیریت بیماریهای مزمن، از جمله فشار خون بالا و دیابت
- پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و غنی از پروتیین، چربی و سبزیجات
- حفظ وزن متوسط
- داشتن فعالیت بدنی منظم
- کاهش استرس
- محدود کردن مصرف الکل
- خواب کافی هر شب
- ترک سیگار
شرکت در برنامههای اجتماعی و فعالیتهای اجتماعی نیز ممکن است به بهبود عملکرد مغز و سلامت کلی کمک کند.
داوطلب شدن، یادگیری مهارتهای جدید، خواندن کتاب، یا درگیر شدن در فعالیتهایی مانند موسیقی، رقص، و تئاتر میتواند مفید باشد، به ویژه برای افراد مسن.
نشانههای آسیب به هیپوکمپ
آسیب به هیپوکامپ میتواند توانایی فرد را برای ایجاد خاطرات جدید یا یادآوری رویدادهای گذشته مختل کند.
در حالی که فراموشی خفیف به عنوان بخشی از روند طبیعی پیری رخ میدهد، مشکلات حافظه ناشی از شرایطی که بر هیپوکامپ اثر میگذارد، مانند بیماری آلزایمر، میتواند به طور قابل توجهی با زندگی روزمره فرد تداخل کند.
طبق گفته موسسه ملی پیری، برخی از علائم بالقوه آسیب به هیپوکامپ عبارتاند از:
- داشتن مکالمه دشوار
- گم کردن مکرر اقلام
- اغلب گرفتن تصمیمات ضعیف
- تکرار سوالات مشابه
- مشکل در پیروی از دستورالعملها
- مراقبت نکردن از خود
- گم شدن در مکانهای آشنا
عوامل خطر آسیب به هیپوکمپ
داشتن سطوح بالای استرس میتواند بر عملکرد هیپوکامپ اثر منفی بگذارد که ممکن است منجر به مشکلات حافظه شود.
چندین عامل دیگر نیز میتوانند خطر ابتلا به زوال عقل یا دمانس را در افراد افزایش دهند که به مرور زمان باعث آسیب به هیپوکامپ م شود.
برخی از عوامل خطر کلیدی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- سن بالاتر
- ژنتیک
- افسردگی درمان نشده
- ایزوله شدن از نظر اجتماعی
- تحرک بدنی پایین
در حالی که برخی عوامل خطر زوال عقل را نمیتوان تغییر داد، تحقیقات نشان میدهند که اصلاح سایر عوامل خطر قابل کنترل، میتواند خطر ابتلا به زوال عقل را تا یک سوم کاهش دهد.
کلام آخر
هیپوکامپ نقش کلیدی در یادگیری و حافظه دارد و شرایط مختلفی میتوانند بر عملکرد هیپوکامپ تأثیر بگذارند، از جمله بیماری آلزایمر، افسردگی، استرس و صرع.
ایجاد تغییرات در رژیم غذایی، سبک زندگی، ورزش و کاهش استرس میتوانند به حفظ عملکرد مغز و محافظت از سلامت هیپوکامپ کمک کند.
سلب مسئولیت:این مقاله فقط برای اهداف عمومی است و نباید برای خود تشخیصی استفاده شود و جایگزینی برای معاینه پزشکی، درمان، تشخیص و تجویز پزشکی نیست. قبل از مشورت با پزشک و دریافت معاینه، تشخیص و توصیه پزشکی، نباید هیچ تغییری در رژیم غذایی خود ایجاد کنید. در مورد هر گونه سؤالی که ممکن است در مورد یک وضعیت پزشکی داشته باشید، همیشه از پزشک خود مشاوره بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید