تشخیص بیماری ام اس (Multiple sclerosis / MS)

تشخیص بیماری ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) چالش‌برانگیز است، زیرا هیچ آزمایش قطعی و اختصاصی برای این بیماری وجود ندارد. معمولاً پزشکان از طریق تشخیص افتراقی، یعنی رد سایر بیماری‌هایی که علائم مشابهی دارند، به تشخیص ام‌اس می‌رسند. برای این کار، متخصص مغز و اعصاب از ترکیبی از معاینات بالینی، آزمایش‌های تصویربرداری و بررسی عملکرد سیستم عصبی استفاده می‌کند.

مراحل و روش‌های تشخیصی:

1. بررسی سابقه پزشکی و معاینه عصبی
   پزشک با بررسی دقیق تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینات عصبی به دنبال نشانه‌هایی از اختلال در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) می‌گردد.
2. آزمایش خون
   آزمایش خون برای رد سایر بیماری‌های مشابه مانند لوپوس، بیماری لایم، سندرم آنتی‌فسفولیپید و کمبود ویتامین B12 انجام می‌شود. تاکنون هیچ آزمایش خونی تأییدشده‌ای برای تشخیص مستقیم ام‌اس وجود ندارد، اما تحقیقات برای یافتن نشانگرهای زیستی ادامه دارد.
3. تصویربرداری با ام‌آر‌آی (MRI)
   MRI مغز و نخاع می‌تواند ضایعات مرتبط با ام‌اس را نشان دهد. در برخی موارد، برای بررسی ضایعات فعال و جدید، از ماده حاجب (گادولینیوم) استفاده می‌شود. با این حال، همه بیماران نیاز به تزریق ماده حاجب ندارند و پزشک بسته به وضعیت بیمار این تصمیم را می‌گیرد.
4. نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی (لومبار پانکچر)
   در این روش، نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی (CSF) از طریق پونکسیون کمری گرفته می‌شود تا بررسی شود که آیا آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی (باندهای الیگوکلونال) در آن وجود دارد یا خیر. این آزمایش می‌تواند به رد سایر بیماری‌ها و تأیید تشخیص ام‌اس کمک کند.
5. آزمون‌های پتانسیل برانگیخته (Evoked Potential Tests)
   این آزمایش‌ها سرعت پاسخ سیستم عصبی به محرک‌های خاص را اندازه‌گیری می‌کنند. این تست ممکن است شامل تحریک بینایی یا الکتریکی اعصاب دست و پا باشد تا تأخیر در انتقال سیگنال‌های عصبی شناسایی شود.

معیارهای رسمی برای تشخیص ام‌اس

تشخیص ام‌اس معمولاً بر اساس معیارهای مک‌دونالد انجام می‌شود که شامل دو اصل مهم است:

• گسترش در فضا (DIS): وجود ضایعات در مناطق مختلف سیستم عصبی مرکزی (مغز، نخاع، عصب بینایی).
• گسترش در زمان (DIT): مشاهده ضایعات جدید در MRI نسبت به تصاویر قبلی، یا وجود ناهنجاری‌های مشخص در مایع نخاعی.

چالش‌های تشخیص ام‌اس

• تشخیص در مراحل اولیه ممکن است دشوار باشد، زیرا علائم می‌توانند متغیر و مشابه بسیاری از بیماری‌های دیگر باشند.
• در مواردی که بیماری به‌صورت پیشرونده شروع شود یا علائم نامعمول باشند، نیاز به بررسی‌های گسترده‌تر و آزمایش‌های بیشتری خواهد بود.