تاثیر هورمونها بر خلق و خو و سلامت روان چگونه است؟
عناوین
Toggleعوامل زیادی میتوانند بر خلق و خو تأثیر بگذارند، از تغییر آب و هوا گرفته تا عملکرد سیستمهای داخلی بدن. هورمونها که توسط ساختاری در مغز به نام هیپوتالاموس کنترل میشوند، تفاوت زیادی در وضعیت احساسی و خلق و خوی انسان ایجاد میکنند و باعث ایجاد الگوهای خلقی خوب و بد میشوند. تنظیم این هورمونها میتواند به طور قابل توجهی سلامت روان را بهبود بخشد و متعادل کند و اختلالات خلقی را برطرف کند.
در ادامه این مقابله انواع این هورمونها و تاثیر آنها را بر خلق و خو و سلامت روان توضیح میدهم.
هورمونهای استروژن و پروژسترون
استروژن و پروژسترون دو هورمون کلیدی در سیستم تولید مثل زنان هستند و نقش مهمی در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف از جمله چرخهی قاعدگی دارند. این هورمونها همچنین میتوانند بر خلق و خو نیز تأثیر بگذارند و نوسانات آنها در طول چرخه قاعدگی میتواند باعث تغییرات در رفاه عاطفی فرد شود.
مقاله مرتبط: چه اتفاقی در هر سیکل قاعدگی میافتد؟
۱. استروژن و خلق و خو
- فاز فولیکولی: در نیمهی اول سیکل قاعدگی، یا همان فاز فولیکولی، سطح استروژن افزایش مییابد. این مرحله به طور کلی با تأثیر مثبت بر خلق و خو، افزایش انرژی و بهبود عملکرد شناختی همراه است. زنان اغلب گزارش میدهند که در این مرحله احساس اجتماعی بودن و تعادل عاطفی بیشتری دارند.
- فاز تخمک گذاری: سطح استروژن در حوالی تخمک گذاری به اوج خود میرسد. برخی از زنان ممکن است در این مدت خلق و خوی عالی، افزایش انگیزه و افزایش تعامل اجتماعی را تجربه کنند.
۲. پروژسترون و خلق و خو
- فاز لوتئال: در نیمهی دوم چرخه قاعدگی، یا همان فاز لوتئال، سطح پروژسترون افزایش مییابد. این مرحله با نوسانات هورمونی قابل توجهتری مشخص میشود و برخی از زنان ممکن است تغییرات خلقی مانند تحریک پذیری، اضطراب یا نوسانات خلقی را در این دوران تجربه کنند.
- سندرم پیش از قاعدگی (PMS): فاز لوتئال در قاعدگی به اوج خود میرسد و برخی از زنان ممکن است علائم قبل از قاعدگی از جمله تغییرات خلقی را تجربه کنند. در برخی موارد، این علائم میتواند شدید باشد و به عنوان اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) شناخته میشود.
زنان در دوران باروری و زنانی که چرخههای قاعدگی دارند، تأثیر متقابل هورمونهای استروژن و پروژسترون بر خلقوخو اثر میگذارد. زنان یائسه نیز اغلب با تغییر تعادل هورمونی، تغییرات خلقی را تجربه میکنند.
در حالیکه تولید متعادل هورمون باعث ایجاد روحیهی خوب میشود، عدم تعادل میتواند سلامت روان را مختل کند.
اگر استروژن بیش از حد نسبت به سطح پروژسترون باشد، وضعیتی که به عنوان “غلبهی استروژن” شناخته میشود، ممکن است علائمی از جمله پریودهای نامنظم، کاهش میل جنسی، نفخ، تورم و احتباس آب و نوسانات خلقی را تجربه کنید.
مهم است بدانیم که پاسخهای فردی به نوسانات هورمونی میتواند بسیار متفاوت باشد. برخی از زنان ممکن است به تغییرات در سطح استروژن و پروژسترون حساستر باشند، در حالیکه برخی دیگر ممکن است تغییرات خلقی قابل توجهی را تجربه نکنند.
زنانی که علائم شدید خلق و خوی یا اختلال در چرخهی قاعدگی خود را تجربه میکنند، برای درمان نیاز به رسیدگی و حمابت از سلامت تخمدانهای خود دارند.
مقالات مرتبط: هر چه در مورد چرخه قاعدگی باید بدانید.
هورمون تستوسترون
تستوسترون یکی از اصلیترین هورمونهای جنسی مردانه و هورمونی است که نقش مهمی در رشد و نگهداری بافتهای تناسلی مردانه دارد و به فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف در مردان و زنان کمک میکند. در حالیکه رابطه بین تستوسترون و خلق و خو پیچیده و چند وجهی است، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد سطح تستوسترون میتواند بر خلق و خوی زنان و مردان تأثیر بگذارد. سطح تستوسترون در هر دو جنس در دوران بلوغ افزایش مییابد.
مقالات مرتبط: همه چیز درباره هورمون تستوسترون، علل کمبود و راههای افزایش آن
در مردان، تستوسترون عمدتاً در بیضهها تولید میشود و به سلامت کلی، سطح انرژی و بهبود خلق و خو کمک میکند. سطح پایین تستوسترون در مردان با علائمی مانند خستگی، تحریک پذیری و کاهش حس خوب همراه است. سطح تستوسترون به طور طبیعی پس از حدود ۳۰ سالگی کاهش مییابد و در سن ۵۰ سالگی ممکن است میزان تستوسترون به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
اگر تستوسترون فردی کمتر از محدودهی سالم باشد، ممکن است علائمی مانند انرژی کم، افسردگی و نوسانات خلقی را تجربه کند.
افزایش سطح تستوسترون به میزان عادی باعث افزایش نشاط در میل جنسی میشود و ممکن است به طور کلی ضریب انرژی شما را افزایش دهد.
در زنان، تخمدانها نیز مقادیر کمی تستوسترون تولید میکنند. نوسانات سطح تستوسترون در طول چرخهی قاعدگی میتواند بر خلق و خو، سطح انرژی و میل جنسی آنها تأثیر بگذارد. برخی از زنان ممکن است تغییرات خلقی مانند تحریک پذیری یا خلق پایین را در رابطه با تغییرات سطح تستوسترون تجربه کنند.
هورمونهای تیروئیدی
هورمونهای تیروئید نقش مهمی در تنظیم عملکردهای مختلف بدن از جمله متابولیسم، تولید انرژی و عملکرد سیستم عصبی دارند. رابطهی بین هورمونهای تیروئیدی و خلق و خو زیاد و قابل توجه است و عدم تعادل در عملکرد تیروئید می واند بر سلامت روان تأثیر بگذارد.
غدهی تیروئید دو هورمون اصلی تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) تولید میکند. این هورمونها بر فعالیت انتقالدهندههای عصبی در مغز، مانند سروتونین، که آنها نیز ارتباط نزدیکی با تنظیم خلق و خو دارند، تأثیر میگذارند. هورمونهای تیروئیدی همچنین بر سطح کلی انرژی و متابولیسم بدن تأثیر میگذارند که میتواند به طور غیر مستقیم بر خلق و خو و عملکرد شناختی تأثیر بگذارد.
مقالات مرتبط: علل بیماریهای تیروئیدی و راههای طبیعی درمان آنها
هم کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی) و هم پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدی) میتوانند پیامدهایی بر خلق و خو داشته باشند:
- کم کاری تیروئید: کمبود هورمونهای تیروئید میتواند منجر به علائمی مانند خستگی، بی تفاوتی، کمبود انرژی، بی حالی و افسردگی شود. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است خلق و خوی ضعیف دائمی، مشکل در تمرکز، و احساس کلی کندی ذهنی و جسمی را تجربه کنند.
- پرکاری تیروئید: هورمونهای تیروئیدی اضافی میتوانند منجر به علائمی مانند اضطراب، تحریک پذیری و بی قراری شوند. افراد مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است دچار نوسانات خلقی، عصبی بودن و مشکل در خواب شوند.
مهم است که توجه داشته باشید که اختلال عملکرد تیروئید و تأثیر آن بر خلق و خوی میتواند در بین افراد متفاوت باشد. علاوه بر این، رابطهی بین هورمونهای تیروئید و خلق و خو پیچیده است و میتواند تحت تأثیر عوامل دیگری از جمله حساسیت فردی، بیماریهای همزمانِ دیگر و تعادل خاص هورمونهای تیروئید قرار گیرد.
هورمون کورتیزول
کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که نقش مهمی در عملکردهای فیزیولوژیکی مختلف بدن از جمله تنظیم متابولیسم، پاسخ ایمنی و پاسخ بدن به استرس دارد. رابطهی بین کورتیزول و خلق و خو پیچیده است و با سیستم پاسخ بدن به استرس در ارتباط است.
مقالات مرتبط: هر آنچه درباره کورتیزول باید بدانید.
در پاسخ به استرس، بدن کورتیزول را به عنوان بخشی از پاسخ “جنگ یا گریز” آزاد میکند. این یک مکانیسم طبیعی و تطبیقی است که بدن را برای مقابله با یک تهدید آماده میکند. با این حال، افزایش طولانی مدت یا مزمن سطح کورتیزول، که در طول استرس مزمن نیز رخ میدهد، پیامدهای ناگواری برای خلق و خو و سلامت روان دارد.
افزایش سطح کورتیزول در یک دورهی طولانی با اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی مرتبط است. استرس مزمن و سطوح بالای کورتیزول میتواند بر تعادل انتقال دهندههای عصبی در مغز، از جمله سروتونین، که آنها نیز با تنظیم خلق و خوی مرتبط هستند، تأثیر بگذارد. علاوه بر این، کورتیزول میتواند بر ساختار و عملکرد هیپوکامپ، ناحیهای از مغز که در حافظه و تنظیم هیجانی نقش دارد، تأثیر بگذارد.
توجه به این نکته مهم است که رابطه بین کورتیزول و خلق و خوی دو طرفه است. در حالی که استرس مزمن میتواند منجر به افزایش سطح کورتیزول شود و به طور بالقوه به اختلالات خلقی کمک کند، خود اختلالات خلقی نیز میتوانند بر تنظیم کورتیزول تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به شرایطی مانند افسردگی ممکن است در تنظیم سیستم پاسخ به استرس، از جمله تغییر سطح کورتیزول، ناهنجاریهایی را نشان دهند.
به طور خلاصه، کورتیزول ارتباط پیچیدهای با پاسخ استرس بدن دارد و افزایش طولانی مدت کورتیزول به دلیل استرس مزمن باعث افزایش اختلالات خلقی میشود. تعامل بین کورتیزول و خلق و خو بخشی از درک گستردهتر از عوامل فیزیولوژیکی موثر بر سلامت روان است.
هورمون سروتونین
سروتونین، یک انتقال دهندهی عصبی در مغز است که ارتباط نزدیکی با تنظیم خلق و خو دارد. اغلب به سروتونین مادهی شیمیایی طبیعی «احساس خوب» یا «هورمون لذت» میگویند. فرضیهی اختلالات خلقیِ سروتونین نشان میدهد که عدم تعادل در سطح سروتونین ممکن است باعث افسردگی و اضطراب شود.
وقتی سروتونین در سطح نرمال باشد، احساس تمرکز، ثبات عاطفی، شادی و آرامش بیشتری میکنید. سطوح پایین سروتونین با افسردگی مرتبط است و داروهای ضد افسردگی مانند SSRI ها با هدف افزایشِ در دسترس بودنِ سروتونین در مغز هستند.
اما توجه داشته باشید که شما میتوانید سطح این هورمون را، بدون استفاده از داروهای شیمیایی و با یک رژیم غذایی خوب، افزایش دهید. برای مطالعه این راهها روی این لینک کلیک کنید.
مقاله مرتبط: سروتونین چیست و چطور میتوان آن را افزایش داد؟
کلام آخر
به طور کلی اگر با خلق و خوی ضعیف، افسردگی مداوم یا نوسانات عاطفی دست و پنجه نرم میکنید، قبل از زدن برچسبهای مختلف به خود و درمانهای دارویی مختلف، بهتر است نگاهی به تغذیه خود، سبک زندگیتان و هورمونها بیاندازید. ریشهی مشکل را پیدا کنید و با این کار بسیاری از مسیر درمان را رفتهاید. و ادامهی درمان فقط برطرف کردن ریشهایست که پیدا کردهاید و نه پوشاندن علایم با داروهای مختلف!
از اینکه نظرات شما را در قسمت دیدگاهها بخوانیم، بسیار خوشحال میشویم.
تلاش ما در تمام مقالات این وبسایت، استفاده از به روزترین اطلاعات، منابع و سایتهای معتبر است. اما اگر شما پیشنهادی دارید و یا مقاله به روزتری میشناسید، لطفا آن را با ما درمیان بگذارید تا اصلاحات لازم را اعمال کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید