طرحواره رهاشدگی/بی‌ثباتی چیست و چطور آن را درمان کنیم؟

همه ما تا حدی از رها شدن می‌ترسیم. هیچ کس نمی‌خواهد بدون پشتیبانی، ارتباط یا محافظت باقی بماند. اما اگر احساس کنید، هر کاری که انجام می‌دهید، در نهایت همه شما را ترک خواهند کرد، چه؟ اگر این افکار و احساسات برای شما آشنا به نظر می‌رسند، ممکن است طرحواره رها شدگی را داشته باشید.

برای پاسخ به هر سوالی که ممکن است در مورد این طرحواره داشته باشید، این مقاله توضیحات کاملی را ارائه می‌کند.

طرحواره رهاشدگی/بی‌ثباتی چیست؟

طرحواره رهاشدگی/بی ثباتی یکی از 18 طرحواره ناسازگار اولیه (EMS) است که جفری یانگ در رویکرد طرحواره درمانی خود شناسایی کرده است. این طرحواره به ترسی ریشه‌دار از تنها ماندن، طرد شدن یا رها شدن توسط افراد مهم در زندگی اشاره دارد. افراد مبتلا به این طرحواره اغلب این باور را دارند که افراد به ناچار و در نهایت آنها را ترک می‌کنند یا به آنها خیانت می‌کنند که منجر به احساس ناامنی و اضطراب در روابط می‌شود.

داشتن تله رها شدگی به این معنی است که شما به طور ناخودآگاه انتظار دارید که دیگران از شما پشتیبانی یا محافظت نکنند. شما به احتمال زیاد روابط را ناپایدار، غیرقابل اعتماد و غیرقابل پیش بینی می‌بینید.

مقاله مرتبط: تله‌ها و طرحواره‌ها و راه کمک گرفتن از آنها برای زندگی بهتر

اگر می‌خواهید درباره این طرحواره ناسازگار و همچنین 17 طرحواره دیگر اطلاعات بیشتری کسب کنید، دسته مقاله‌های ما با عنوان “طرحواره‌ها” را بررسی کنید.

در ادامه به چند نکته کلیدی در مورد طرحواره رهاشدگی اشاره می‌کنم:

چه چیزی باعث طرحواره رهاشدگی می‌شود؟

طرحواره رها شدگی/بی ثباتی معمولاً در دوران کودکی و به دلیل نیاز برآورده نشده برای حمایت، ارتباط و حفاظت مداوم ایجاد می شود. عدم برآورده شدن این نیاز می تواند به دلایل مختلفی باشد، شامل تجربیاتی مانند جدایی والدین، بی توجهی به کودک، مراقبت ناسازگار و نامناسب از کودک، یا از دست دادن یکی از عزیزان او باشد. این تجربیات اولیه می‌توانند ترسی پایدار از رها شدن و بی ثباتی ایجاد کنند.

باورهای اصلی افراد با طرحواره رهاشدگی چیست؟

افراد دارای این طرحواره ممکن است دارای باورهای اصلی مانند “من دوست داشتنی نیستم”، “مردم همیشه مرا ترک می‌کنند” یا “من نمی‌توانم به کسی اعتماد کنم” داشته باشند. این باورها اغلب منجر به هوشیاری بیش از حد و نیاز دائمی به اطمینان و تایید گرفتن از دیگران می‌شود.

نشانه‌های طرحواره رهاشدگی چیست؟

به طور معمول، افراد دارای طرحواره رهاشدگی نگران این هستند که دیگران آنها را ترک کنند، چه ناخواسته چه به علت انتخاب شخصی دیگر. مشابه افراد دارای سبک دلبستگی مضطرب، فردی با طرحواره رهاشدگی ممکن است نسبت به نشانه‌های ترک بیش از حد هوشیار باشد. این شکل از هوشیاری شامل صرف انرژی زیادی برای نظارت بر محیط اطراف و عزیزانشان برای هرگونه علامتی مبنی بر لغو پشتیبانی یا ارتباط است. علاوه بر هوشیاری بیش از حد، شخصی با این طرحواره ممکن است زمان زیادی را صرف نگرانی در مورد احتمال خروج دیگران از زندگی خود کند، و اغلب به جای تمرکز بر آنچه در واقع اتفاق می‌افتد، در مورد بدترین سناریوها فکر می‌کند.

نشانه‌های طرح واره رهاشدگی به طور خاص در دوران کودکی و بزرگسالی به شرح زیر است:

طرحواره رهاشدگی در دوران کودکی

کودکان نسبت به بزرگسالان مهارت کمتری در تنظیم احساسات خود دارند. با در نظر گرفتن این موضوع، زمانی که طرحواره رها شدگی و ترک کودک آغاز می‌شود، ممکن است سعی کنند مراقبت‌های مورد نیاز خود را از طریق شکل رفتاری ناامید (desperate)‌ دریافت کنند. نمونه‌هایی از این دست، به‌ویژه زمانی که مراقب آن‌ها نیاز به ترک کودکان دارد، عصبی شدن یا دلتنگی و مضطرب شدن است. کودکان دارای طرحواره رها شدگی ممکن است در مدرسه نیز مشکل تمرکز داشته باشند و به دلیل استرس و اضطراب مزمن دچار بیماری شوند.

طرح واره رهاشدگی در بزرگسالان

علیرغم اینکه بزرگسالان معمولاً در تنظیم و مدیریت هیجانات خود مهارت بیشتری نسبت به کودکان دارند، بزرگسالانی که طرحواره رهاشدگی دارند می‌توانند وابسته شدید، حسود یا کنترل‌کننده باشند. آنها ممکن است نیاز به اطمینان زیادی در روابط خود از جانب دیگران داشته باشند. در واقع، شخصی با این طرحواره حتی ممکن است در یک رابطه دچار وسواس شود و تمرکز بر هر چیز دیگری برایش مشکل باشد.

علاوه بر این، افراد دارای طرحواره رهاشدگی ممکن است با حس ارزش پایین خود دست و پنجه نرم کنند. از آنجایی که نیازهای آنها برای حمایت مداوم، ارتباط و حفاظت در طول سال‌های شکل گیری و رشد آنها برآورده نشده، آنها اغلب بر این باورند که این به دلیل نقص ذاتی است که آنها را بی لیاقت کرده است. این باور ممکن است منجر به نیاز به راضی کردن دیگران شود یا احساس کنند که باید برای تایید افراد دیگر سخت تلاش کنند.

قابل درک است که افراد دارای طرحواره ترک ممکن است استرس و اضطراب زیادی را احساس کنند. به نوبه خود، آنها ممکن است راهبردهای مقابله‌ای ناسالم را برای مقابله ایجاد کنند، مانند صحبت‌های منفی با خود، و استفاده از مواد اعتیاد آور یا غذا برای راحتی و تسکین عاطفی خود.

چگونه مردم با طرحواره رهاشدگی کنار می‌آیند؟ راهکارهای مقابله‌ای آنها چیست؟

داشتن یک رابطه سالم می‌تواند دشوار باشد اگر باور داشته باشید که همه در نهایت شما را ترک می‌کنند. افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی تمایل دارند به یکی از سه روش اجتناب، جبران بیش از حد، یا تسلیم به شرایط زندگی خود واکنش نشان دهند.

۱. اجتناب

معمولاً افراد با طرحواره رهاشدگی و ترک، از روابط صمیمی اجتناب می‌کنند. آنها این کار را برای کاهش احتمال آسیب دیدن انجام می‌دهند، زیرا روابط، به نظر آنها، ناگزیر به پایان می‌رسند. به همین دلیل ممکن است روابط شکوفا شده را خراب کنند تا از ایجاد صمیمیت بیشتر جلوگیری کنند.

۲. جبران بیش از حد

از طرف دیگر، فردی با طرحواره رهاشدگی ممکن است تصمیم بگیرد که رابطه‌ای را آغاز کند، اما در تلاشی برای جلوگیری از ترک طرف مقابل، باور خود را از طریق رفتار خود جبران می‌کند. آنها ممکن است وابستگی شدید، حسادت یا کنترل کننده رفتار کنند. آنها همچنین ممکن است طرف مقابل را آزمایش کنند تا تعهد آنها را بررسی کنند. این نوع رفتار معمولاً ناخواسته افراد را از آنها دور می‌کند و باعث پایان رابطه می‌شود. بنابراین، این باور که دیگران همیشه ترک خواهند کرد، تقویت می‌شود.

۳. تسلیم

دیگران ممکن است با تسلیم شدن در برابر طرحواره رهاشدگیِ خود با آن کنار بیایند. آنها به این باور تسلیم می‌شوند که نیاز آنها به حمایت، ارتباط یا حفاظت مداوم برآورده نمی‌شود. با ترکیب طرحواره رهاشدگی و احساس پایین بودن ارزش خود، چنین افرادی ممکن است به طور ناخودآگاه تمایل به جذب کسانی داشته باشند که احتمال دارد آنها را ترک کنند. این رابطه پس از آن تبدیل به یک پیش‌گویی برای آنها می‌شود و این ایده را تقویت می‌کند که دیگران همیشه در پایان آنها را ترک خواهند کرد.

درمان طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی یکی از دشوارترین طرحواره‌ها برای درمان آن شناخته شده است، زیرا اغلب به طرحواره‌های ناسازگار دیگر، به ویژه طرحواره‌های انقیاد یا اطاعت، وابستگی و نقص/شرم مرتبط است. این طرحواره نیاز به درمان جدی‌تری دارد.

طرحواره درمانی با تمرکز بر تجربیات اولیه دوران کودکی و خود رابطه درمانی به طرحواره‌های ناسازگار می پردازد. با کلیک روی این لینک می‌توانید درباره طرحواره درمانی بیشتر بدانید. در حالیکه تغییر طرحواره‌های ناسازگار دشوار است، با تعهد، ثبات و درمان مناسب، دستیابی به تغییرات مثبت کاملاً امکان پذیر است.

استراتژی‌های تطبیقی

۱. مراقب افرادی که در زندگی خود نگه می‌دارید، باشید.

“رفتن به دنبال افرادی که از نظر احساسی غیرقابل دسترس هستند، رها کردن خود است.”
شلینا آیانا

از خود بپرسید که آیا افراد نزدیک به شما طرحواره شما را تقویت می‌کنند یا خیر و در صورت لزوم تغییراتی را اعمال کنید. سعی کنید اطراف خود را با افرادی پر کنید که شما را درک می‌کنند و به شما کمک می‌کنند احساس امنیت کنید.

۲. از تمایل خود به فاجعه سازی آگاه باشید.

طبیعی است که رفتار دیگران را با استفاده از «داستان‌هایی» برای خود توضیح دهیم، مخصوصاً زمانی که نگران هستیم. با این حال، توجه به این نکته مهم است که آیا تمایل دارید به بدترین سناریو بپرید و به این داستان‌ها اعتبار زیادی بدهید.

سعی کنید زمانی که عزیزانتان متفاوت از آنچه شما دوست دارید رفتار می‌کنند، از شک و تردید استفاده کنید و توجه کنید که لزوماً رفتار آنها به این معنا نیست که آنها قصد ترک شما را دارند. از طرف دیگر، اگر نگران این هستید که دیگران شما را در اثر بیماری یا مرگ ترک کنند، سعی کنید احتمال وقوع آن در لحظه را منطقی کنید و شواهدی برای مخالفت با ترس خود بیابید.

۳. تمرینات ذهن آگاهی انجام دهید.

افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی ممکن است اضطراب زیادی را در مورد روابط خود تجربه کنند. علاوه بر این، ممکن است در مورد اینکه دیگران آنها را به علت بیماری و مرگ رها می‌کنند، احساسات شدید و قوی داشته باشند.

در این شرایط سودمند است که با این احساسات و افکار بنشینیم و آنها را برای آنچه هستند، بپذیریم. همچنین مهم است که بدانیم آنها واقعیت یا نماینده وضعیت فعلی نیستند.

اگر سطوح بالایی از اضطراب مرتبط با طرحواره رهاشدگی را تجربه می‌کنید، مراقبه و ذهن آگاهی را امتحان کنید. این تمرین‌ها مغز را آموزش می‌دهند تا توجه را بر زمان حال متمرکز کنید و افکار و احساسات دیگر را رها کنید.

۴. به دنبال درمان باشید.

اگر طرحواره رها شدگی را دارید، ممکن است خشم حل نشده، ناامیدی و غم زیادی در مورد اینکه روابط گذشته چگونه پیش رفته است، داشته باشید. همچنین ممکن است در مورد روابط فعلی خود اضطراب زیادی داشته باشید. علاوه بر این، ممکن است نیاز داشته باشید که انتظارات و مرزهای سالمی را برای دیگران و رفتار خود ایجاد کنید. یک رابطه درمانی شرایط ایده آلی است که در آن می‌توان همه این عوامل را بررسی کرد.

طرحواره درمانی با هدف کمک به افراد مبتلا به چالش طرحواره رهاشدگی/بی ثباتی و اصلاح باورهای اصلی آنها، ایجاد احساس امنیت عاطفی و ایجاد روابط سالم‌تر است. تکنیک‌هایی مانند بازسازی شناختی، کار متمرکز بر احساسات و تمرینات تجربی برای مقابله با ترس‌های زمینه‌ای و ارتقاء بهبود و رشد استفاده می‌شود.

توجه به این نکته مهم است که طرحواره رهاشدگی/بی ثباتی، مانند سایر طرحواره‌های ناسازگار اولیه، می‌تواند از نظر شدت و تظاهر از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. راهنمایی یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط که در طرحواره درمانی آموزش دیده است، می‌تواند در درک و پرداختن به این طرحواره به طور موثر مفید باشد.