پاسخ به سوالات رایج درباره روی (زینک)
در این مقاله پاسخ به همه سوالات رایج درباره روی (زینک)، از جمله عملکرد، فواید سلامتی، توصیه‌های دوز و عوارض جانبی احتمالی توضیح داده می‌شود.
خلاصه مطالب این مقاله
- روی برای سنتز DNA، عملکرد سیستم ایمنی، متابولیسم و رشد مورد نیاز است.
- روی ممکن است التهاب و خطر ابتلا به برخی بیماری های مرتبط با افزایش سن را کاهش دهد.
- معمولا مصرف روزانه ۱۱ میلی گرم روی برای مردان و ۸ میلی گرم برای زنان کافیست و از طریق رژیم غذایی تامین می شود، اما افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری هایی که جذب روی را مهار می کنند، ممکن است نیاز به مصرف مکمل داشته باشند.
- از آنجایی که مکمل‌های روی با دوز بالا می‌توانند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شوند، مهم است که به توصیه‌ها پایبند باشید و فقط در صورت لزوم از مکمل‌ها استفاده کنید.
روی چیست و چرا مهم است؟
روی یک ماده معدنی ضروری است که در بدن تولید نمی‌شود و باید از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها تأمین شود. این ماده معدنی دومین عنصر کمیاب (Trace mineral) در بدن است (بعد از آهن) و در هر سلولی یافت می‌شود.
روی در طیف وسیعی از غذاهای گیاهی و حیوانی وجود دارد و به دلیل تأثیر آن بر عملکرد سیستم ایمنی، در برخی از درمان‌های سرماخوردگی مانند اسپری‌های بینی و قرص‌ها نیز استفاده می‌شود.
عملکرد روی در بدن
روی یک ماده معدنی حیاتی است که در فرآیندهای متعدد بدن نقش دارد، از جمله:
- بیان ژن و سنتز DNA و پروتئین
- فعالیت بیش از ۳۰۰ آنزیم که در متابولیسم، هضم و عملکرد عصبی نقش دارند
- تقویت سیستم ایمنی و رشد سلول‌های ایمنی
- التیام زخم‌ها و رشد و نمو بدن
- حفظ سلامت پوست
- تقویت حواس چشایی و بویایی (کمبود روی ممکن است باعث کاهش این حواس شود)
فواید روی برای سلامتی
روی نقش‌های متعددی در حفظ سلامت بدن ایفا می‌کند و مزایای زیر را به همراه دارد:
- تقویت سیستم ایمنی:
روی با تحریک سلول‌های ایمنی و کاهش استرس اکسیداتیو، پاسخ ایمنی بدن را بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ۸۰ تا ۹۲ میلی‌گرم روی در روز می‌تواند طول مدت سرماخوردگی را تا ۳۳ درصد کاهش دهد و خطر عفونت را در افراد مسن کاهش دهد. - تسریع بهبود زخم:
روی با کمک به سنتز کلاژن و تنظیم پاسخ التهابی، فرآیند بهبود زخم را تسریع می‌کند. مطالعه‌ای نشان داده است که مصرف ۲۰۰ میلی‌گرم روی در روز در افراد مبتلا به زخم پای دیابتی به کاهش اندازه زخم کمک کرده است. - کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با افزایش سن:
روی با کاهش استرس اکسیداتیو و تقویت ایمنی، احتمال ابتلا به ذات‌الریه، دژنراسیون ماکولا (AMD) و دیگر بیماری‌های مرتبط با سن را کاهش می‌دهد. - کمک به درمان آکنه:
روی با کاهش التهاب، مهار رشد باکتری‌ها و تنظیم فعالیت غدد چربی، به درمان آکنه کمک می‌کند. افراد مبتلا به آکنه معمولاً سطح پایین‌تری از روی دارند. - کاهش التهاب:
روی با کاهش استرس اکسیداتیو و پروتئین‌های التهابی، به کاهش التهاب مزمن کمک می‌کند. التهاب مزمن عامل بسیاری از بیماری‌های قلبی، سرطان و زوال ذهنی است. - کاهش اسهال:
روی از سد مخاطی روده حمایت کرده، عملکرد آنزیمی را بهبود می‌بخشد و به آنتی‌بادی‌ها در مبارزه با پاتوژن‌ها کمک می‌کند.
مطلب مرتبط: علت اسهال چیست و چطور می‌توان آن را درمان کرد؟
افراد در معرض خطر کمبود روی
اگرچه کمبود شدید روی نادر است، اما در برخی گروه‌ها شایع‌تر است:
- افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی (مانند بیماری کرون)
- گیاه‌خواران و وگان‌ها (به دلیل کاهش روی در رژیم‌های گیاهی)
- مصرف‌کنندگان غذاهای سرشار از فیتات (مانند غلات و مغزیجات)، که جذب روی را کاهش می‌دهند
- زنان باردار و شیرده (به دلیل نیاز بیشتر بدن)
- شیرخوارانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌شوند
- افراد مبتلا به کم‌خونی سلول داسی‌شکل
- افراد با سوءتغذیه (از جمله مبتلایان به بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی)
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کلیه
- افرادی که سوءمصرف الکل دارند
نکته مرتبط: مغزیجات می‌توانند باعث کاهش جذب روی شوند.
علائم و خطرات کمبود روی
علائم کمبود شدید روی:
- اختلال در رشد و تکامل
- تأخیر در بلوغ جنسی
- بثورات پوستی
- اسهال مزمن
- مشکلات رفتاری
- اختلال در ترمیم زخم
کمبود شدید روی، به‌ویژه در کودکان کشورهای در حال توسعه، شایع است. برآورد می‌شود حدود ۲ میلیارد نفر به دلیل رژیم غذایی نامناسب دچار کمبود روی هستند. این کمبود باعث تضعیف سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت شده و ممکن است سالانه منجر به مرگ بیش از ۴۵۰,۰۰۰ کودک زیر ۵ سال شود.
علائم خفیف کمبود روی:
- اسهال
- کاهش ایمنی
- نازک شدن مو
- کاهش اشتها
- خشکی پوست
- اختلالات خلقی
- مشکلات باروری
- کندی در ترمیم زخم
تشخیص کمبود روی
تشخیص کمبود روی از طریق آزمایش خون ممکن است همیشه دقیق نباشد. پزشکان معمولاً رژیم غذایی، تاریخچه پزشکی و نتایج آزمایشات را برای تشخیص در نظر می‌گیرند.
منابع غذایی روی
روی به طور طبیعی در بسیاری از غذاهای حیوانی و گیاهی یافت می‌شود. منابع غنی روی عبارتند از:
- صدف و غذاهای دریایی: صدف، خرچنگ و ساردین
- گوشت قرمز و سفید: گوشت گاو، بره، بوقلمون و مرغ
- ماهی: سالمون و کفشک
- حبوبات: نخود، عدس و لوبیا سیاه
- لبنیات: شیر، ماست و پنیر
- تخم‌مرغ
- غلات کامل: جو، کینوا و برنج قهوه‌ای
- سبزیجات: قارچ، کلم پیچ، مارچوبه و نخود
- مغزیجات جوشانده‌شده
محصولات حیوانی مانند گوشت و صدف، روی را به شکلی فراهم می‌کنند که جذب آن برای بدن آسان‌تر است. اما روی موجود در منابع گیاهی مانند حبوبات و غلات کامل به دلیل ترکیباتی مثل اسید فیتیک، جذب کمتری دارد.
مقاله مرتبط: مغزیجات می‌توانند باعث کاهش روی در بدن شوند!
عوارض مصرف بیش از حد روی
مصرف بیش از حد روی ممکن است منجر به عوارض زیر شود:
- تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها
- اسهال
- درد شکمی
- سردرد
- افت کلسترول HDL
- کاهش عملکرد سیستم ایمنی
- کاهش سطح مس و آهن: مصرف مزمن دوزهای بالا (مانند ۶۰ میلی‌گرم در روز به مدت ۱۰ هفته) می‌تواند جذب مس و آهن را مختل کرده و منجر به کمبود آن‌ها شود.
برای جلوگیری از این عوارض، استفاده از مکمل‌های روی باید با نظر پزشک انجام شود.
میزان توصیه‌شده روی
- مردان بالغ: ۱۱ میلی‌گرم در روز
- زنان بالغ: ۸ میلی‌گرم در روز
- بارداری: ۱۱ میلی‌گرم در روز
- شیردهی: ۱۲ میلی‌گرم در روز
مصرف روی معمولاً از طریق رژیم غذایی کافی است، مگر در شرایط خاص پزشکی که جذب آن مختل شود. حداکثر مصرف روزانه روی ۴۰ میلی‌گرم است و مصرف مکمل‌های با دوز بالا فقط باید تحت نظر پزشک باشد. برای جذب بهتر، از مکمل‌های حاوی سیترات روی یا گلوکونات روی استفاده کنید و از اکسید روی که جذب ضعیفی دارد، پرهیز کنید.
منابع برای مطالعه‌ی بیشتر:
- Zinc as a Gatekeeper of Immune Function
- Zinc in Wound Healing Modulation
- Zinc, aging, and immunosenescence: an overview
- Serum zinc levels and efficacy of zinc treatment in acne vulgaris
- The Biological Significance of Zinc in Inflammation and Aging
- Effects of Supplementing Zinc Magnesium Aspartate on Sleep Quality and Submaximal Weightlifting Performance, following Two Consecutive Nights of Partial Sleep Deprivation
- Zinc deficiency affects insulin secretion and alters insulin-regulated metabolic signaling in rats
دیدگاهتان را بنویسید