چاکراها از دیدگاه علمی

احتمالا تا به حال در مورد چاکراها شنیده‌اید، اما در مورد وجود آنها اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. بسیاری افراد آنها را نظریه‌ای بدون پشتوانه علمی واقعی می‌دانند. برخی معتقدند که آنها منبع سلامتی و انرژی ما هستند و برخی دیگر حتی معتقدند که آنها کلیدی برای فعال کردن ارتباط معنوی ما با جهان هستی هستند.

در ادامه نتیجه تحقیقات خودم را در این مورد با شما به اشتراک می‌گذارم و بیشتر در مورد اینکه چاکراها چیست، از کجا آمده‌اند، سیستم هفت چاکرا، و ارتباط آنها با سلامتی را بررسی می‌کنم.

به یاد داشته باشید: بسیاری از این سنت‌های باستانی از درک ابتدایی زیست شناسی سرچشمه می‌گیرند و بنابراین در هنگام تلاش برای درک اهمیت آموزه‌های آنها، درجه‌ای از انعطاف پذیری لازم است!

چاکرا چیست؟

چاکراها برای اولین بار هزاران سال پیش در کتاب مقدس هندوها (وداها) توصیف شدند و به معنای “چرخ‌های انرژی” است. در آیین هندو و بودیسم، چاکراها نقاط کانونی انرژی یا پرانا در بدن هستند. آنها عمدتاً با جریان انرژی در بدن سروکار دارند و گفته می‌شود که مناطق متمرکز (یا گرداب‌هایی) از انرژی بالا و گسترده در مکان‌های متعدد بدن هستند.

تصور می‌شود که در مجموع ۱۱۴ چاکرا در بدن وجود دارد، اما در بودیسم چهار چاکرای اصلی وجود دارد و در بسیاری از اشکال هندوئیسم، ۷ چاکرای اصلی که از پایه ستون فقرات تا تاج سر را در بر می‌گیرند، در نظر گرفته می‌شوند که از انحنای ستون فقرات نیز پیروی می‌کنند. گفته می‌شود که نادی‌ها یا Nadis (که در زبان سانسکریت به معنی رودخانه‌هاست)، به این چاکراها متصل هستند. این نادی‌ها عروقی هستند که انرژی را از چاکراها به بقیه بدن جریان می‌دهند.

مفهوم چاکرا بر بسیاری از شیوه‌های پزشکی جامع در سراسر جهان، از جمله یوگا، آیورودا و برخی درمان‌های مدرن مانند حمام صوتی (sound baths) تأثیر گذاشته است.

منشا چاکراها چیست؟

اولین گزارش مکتوب چاکراها از وداها آمده است، که متون هندی باستانی هستند که فلسفه یوگا را توصیف می‌کنند. سن دقیق وداها ناشناخته است، اما آنها هزاران سال قدمت دارند.

با گذشت زمان، مفهوم چاکراها تکامل یافت و بر سنت‌های مختلف هندو و بودایی و درمان‌های شفابخش تأثیر گذاشت. آنها به مجموعه‌ای از باورها تعلق دارند که در مجموع به عنوان تانترا شناخته می‌شوند.

در اوایل قرن بیستم، معنویت گرایان و غیب گرایان اروپایی شروع به انتشار کتاب‌هایی در مورد جنبه‌های تانترا، از جمله چاکراها کردند. امروزه این کتاب‌ها اساس درک غربی‌ها از چاکراها هستند.

به نظر می رسد ارتباط بین چاکراها و رنگ‌های رنگین کمان از اندیشمندان غربی قرن بیستم آمده باشد. از آن زمان، چاکراها با موارد زیر نیز مرتبط شده‌اند:

• فلزات
• نشانه‌های نجومی
• غذاها یا گیاهان
• کریستال‌ها یا مواد معدنی
• کارت‌های تاروت

برخی از این طرز تفکر نسبتاً جدید در مورد چاکراها به عنوان سیستم چاکرای غربی یاد می‌کنند. این روش بر شیوه‌های مختلف سلامت جایگزین عصر جدید، مانند درمان کریستال و هومیوپاتی تأثیر گذاشته است.

هفت چاکرای اصلی کدامند؟

فلسفه هندو هفت چاکرای اولیه و بسیاری چاکرای فرعی دیگر را شناسایی می‌کند. آن هفت چاکرای اصلی عبارت‌اند از:

1. مولادهارا یا چاکرای ریشه (Muladhara): این چاکرا در پایین ستون فقرات، بین مقعد و دستگاه تناسلی قرار دارد. ظاهراً بر تمایلات اصلی جنسی، غذا، خواب و حفظ حیات خود تأثیر می‌گذارد.
2. سوادیستانا یا چاکرای خاجی (Svadhisthana): این چاکرا در ناحیه لگن قرار دارد و بر تنظیم احساسات و تمایلات تأثیر می‌گذارد.
3. مانیپورا یا چاکرای نافی (Manipura): این چاکرا درست زیر ناف قرار دارد. قدرت در این چاکرا به هضم غذا و توانایی پردازش تجربیات زندگی کمک می کند.
4. آناهاتا یا چاکرای قلب (Anahata): این چاکرا در جایگاه قلب قرار دارد و هدف آن کمک به فرد برای عشق بی قید و شرط است.
5. ویشودا یا چاکرای گلو (Vishuddha): این چاکرا که در گودال گلو قرار دارد، اصالت، خود بودن و بیان شخصی است.
6. آجنا یا چاکرای چشم سوم (Ajna): این چاکرا که در بین ابروها قرار دارد، جایگاه دانش و آگاهی درونی است.
7. ساهاسرارا یا چاکرای تاجی (Sahasrara): این چاکرا درست بالای سر قرار دارد، نقش این چاکرا گسترش رویکرد روشنگرانه‌تر به جهان است.

علم در مورد چاکراها چه می‌گوید؟

هیچ مدرک علمی وجود چاکراها به معنای معنوی را تایید نمی‌کند، اما برخی از دانشمندان استدلال کرده‌اند که آنها با اجزای فیزیکی بدن، به ویژه در سیستم عصبی، مطابقت دارند.

سیستم عصبی از مغز و ستون فقرات فرد تشکیل شده است که حاوی اعصاب است. این اعصاب از ستون فقرات به صورت دسته‌هایی و شبکه‌هایی منشعب می‌شوند و به سایر نواحی بدن متصل می‌شوند.

به عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که چاکرای ریشه ممکن است به شبکه هیپوگاستر تحتانی مرتبط باشد، که سیگنال‌هایی را به اندام‌های تولید مثل و رکتوم ارسال می‌کند.

ارتباط بین چاکراها و سیستم عصبی چیست؟

موقعیت چاکراهای اصلی مربوط به شبکه عصبی اصلی یا دسته‌های عصبی است و در ادامه این ارتباط را بازتر می‌کنم.

پر انرژی‌ترین فرآیندهای درون بدن ما توسط بافت‌های عصبی و به طور خاص سیستم عصبی ما ایجاد می‌شود. سیستم عصبی بخشی از بدن است که اعمال ارادی و غیر ارادی را هماهنگ می‌کند و سیگنال‌ها را به قسمت‌های مختلف بدن و مغز منتقل می‌کند و از آنها نیز سیگنال‌هایی دریافت می‌کند. سیستم عصبی در واقع ارتباط بین قسمت‌های مختلف بدن است.

سیستم عصبی از دو بخش اصلی تشکیل شده است: سیستم عصبی مرکزی (CNS) در مغز و نخاع، و سیستم عصبی محیطی (PNS) که مغز و نخاع را از طریق رشته‌های عصبی کوچک مانند «رودخانه» (Nadis!) به بقیه بدن متصل می‌کند. این سیستم همان چیزی است که با چاکراها ارتباط دارد.

گروه‌های مختلفی از سیستم عصبی محیطی وجود دارد، اما سیستم عصبی خودمختار مرتبط‌ترین آنها با چاکراها است. این سیستم به پاسخ‌های غیرارادی یا خودکار درون بدن می‌پردازد. به عنوان مثال هضم، ضربان قلب، عطسه، بلع و تنفس. تمام این فرآیندها توسط هیپوتالاموس تنظیم می‌شوند.

سیستم عصبی خودمختار به سیستم عصبی سمپاتیک (که در مواقع اضطراری برای حرکت انرژی، پاسخ‌های «جنگ و گریز» فعال می‌شود) و سیستم عصبی پاراسمپاتیک (در هنگام استراحت و هضم فعال می‌شود) تقسیم می‌شود. این سیستم عصبی پاراسمپاتیک است که بیشترین ارتباط را با مناطق چاکراها دارد.

نمودار بالا نشان می‌دهد که این شبکه عصبی اصلی یا سیستم عصبی پاراسمپاتیک کجا قرار دارد. مغز در واقع از طریق عصب واگ یا Vagus Nerve، که دهمین عصب جمجمه‌ای است، به این قسمت‌های بدن متصل می‌شود. عصب واگ “جام مقدس” همه اعصاب در نظر گرفته می‌شود. جایی که شبکه‌های اصلی اعصاب هستند، با غدد بدن ما مطابقت دارند، بنابراین حدس می‌زنم سوالی که باید بپرسیم این است: چرا غدد به ورودی الکتریکی زیادی نیاز دارند؟

نمودار زیر موقعیت چاکراهای مختلف را نشان می‌دهد. به نحوه ارتباط آنها با نمودار بالا توجه کنید:

همانطور که در بالا ذکر شد، این دسته‌های عصبی با غدد اصلی بدن ما مرتبط هستند. غدد، هورمون‌ها را در جریان خون ترشح می‌کنند و در عملکرد بدن ما بسیار مهم هستند، بیش از آنچه بسیاری از مردم تصور می‌کنند!

هورمون‌ها بازیگران مهمی در شیمی بدن هستند و توسط عصب واگ تحریک می‌شوند.

هورمون‌ها و اعصاب در بدن پیام‌هایی را بین سلول‌ها و اندام‌ها حمل می‌کنند و بر بسیاری از جنبه‌های فرآیندهای بدن ما تأثیر می‌گذارند، از رشد تا دوران کودکی، رشد جنسی، خلق‌وخو گرفته تا میزان خواب ما، نحوه مدیریت استرس، عملکرد مغز و حتی نحوه هضم غذا.

در واقع کاهش تدریجی تولید هورمون در طول زمان، همان چیزی است که منجر به روند پیری می‌شود!

به طور خلاصه، چاکراها با شبکه‌های عصبی اصلی بدن مرتبط هستند که از مغز و ستون فقرات، از طریق عصب واگ اصلی، به غدد مسئول تولید هورمون و به طور کلی عملکرد بدن متصل می‌شوند.

نقش عصب واگ در بدن چیست؟

عصب واگ به عنوان جام مقدس سیستم عصبی در نظر گرفته می‌شود و بیشتر اطلاعات حسی در مورد وضعیت اندام‌های بدن را به سیستم عصبی مرکزی منتقل می‌کند. هنگامی که عصب واگ مغز را ترک می‌کند، مسیر خود را به سمت پایین بدن و اطراف اندام‌های داخلی می‌چرخاند.

یکی از نقش‌های کلیدی که عصب واگ ایفا می‌کند، به‌عنوان دکمه «تنظیم مجدد» است، برای مقابله با «زنگ هشدار» داخلی بدن ما که در نتیجه پاسخ جنگ و گریز ایجاد می‌شود. بنابراین تحریک عصب واگ به فواید بسیار مثبتی برای سلامتی منجر می‌شود، به ویژه در جامعه‌ای که از اثرات ترس‌های ناخودآگاه (مانند ترس از نداشتن ثبات، وضعیت شغلی، حملات تروریستی، پول، و غیره و غیره) رنج می‌برد.

مار کندالینی (kundalini snake) و ارتباط آن با عصب واگ

کندالینی توصیف باستانی برای انرژی موجود در بدن است. در مورد این انرژی گفته‌های زیادی وجود دارد:

• کندالینی از پایه ستون فقرات سرچشمه می‌گیرد و تا بالای سر می‌پیچد و اغلب با مار مقایسه می‌شود.
• “بیداری کندالینی” منجر به مراقبه عمیق، روشنگری و احساس عمیق سعادت می‌شود.
• مار کندالینی 3 بار در حالیکه از ستون فقرات بالا می‌رود، پیچ می‌خورد. نکته جالب این است که عصب واگ دقیقاً 3 بار به ستون فقرات متصل می‌شود!

اگرچه توصیفات باستانی کمی دور از ذهن تلقی می‌شوند، به نظر می‌رسد که آنها از استعاره‌ها برای اطلاعات بسیار دقیق مربوط به سعادت و رفاه ما استفاده می‌کردند.

بیش از 13000 مطالعه در مورد عصب واگ وجود دارد، و به خوبی مستند شده است که تحریک عصب واگ می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند افسردگی مقاوم به درمان و اشکال خاصی از صرع کمک کند. خبر خوب این است که موثرترین و طبیعی‌ترین روش برای تحریک عصب واگ، تنفس عمیق شکمی (که در فرهنگ هند باستان به پرانایاما نیز معروف است)، مدیتیشن و ورزش است.

فواید تحریک عصب واگ چیست؟

همانطور که تا اینجا خواندید، عصب واگ یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم عصبی پاراسمپاتیک است و نقش بزرگی در سلامت بدن دارد. برخی از مزایای علمی و مستند تحریک عصب واگ عبارت‌اند از:

• حفظ حافظه
• افزایش آرامش
• افزایش حس خوشبختی
• کاهش فشار خون
• تنفس کنترل شده
• نوروپلاستیسیته
• بهبود پاسخ سیستم ایمنی
• کاهش التهاب عصبی
• کاهش سطح استرس
• رفع افسردگی
• درمان انواع خاصی از صرع
• بهبود رفتار شناختی

ارتباط بین چاکراها و سلامتی چیست؟

افرادی که به چاکراها اعتقاد دارند استدلال می‌کنند که عدم تعادل در چاکراهای افراد ممکن است سلامت آنها را تضعیف کند. به عنوان مثال، عدم تعادل در چاکرای نافی ممکن است بر هضم غذا یا توانایی فرد در مدیریت احساسات خود تأثیر منفی بگذارد.

بسته به جهت گیری فلسفی و معنوی فرد، ممکن است انرژی چاکرا سالم‌تری را با طیف وسیعی از درمان‌های مبتنی بر چاکرا ارتقا دهد، مانند:

• طب آیورودا، که ممکن است توصیه‌های غذایی و سایر شیوه‌های زندگی را ارائه دهد.
• یوگا، از جمله استفاده از پوزیشن‌های خاص یوگا برای تقویت جریان انرژی.
• مدیتیشن برای تجسم رفع انسداد چاکراها.
• ریکی که نوعی انرژی درمانی است.

همه چیز انرژی است

اینکه همه چیز انرژی است، یک نظریه کاملاً پذیرفته شده در فیزیک کوانتوم و یک واقعیت علمی اثبات شده است. در معنویت، حرکت انرژی، هسته مرکزی و بنیادی است که بسیاری از سنت‌ها حول آن بنا شده‌اند. شیوه‌های باستانی مانند ریکی، چی گونگ و تای چی بر روی دستکاری انرژی برای دستیابی به سلامتی روحی و جسمی و رفاه تمرکز دارند.

ما دوست داریم فضا را خالی و ماده را جامد بدانیم. اما در واقع وقتی در سطح زیراتمی به آن نگاه کنید، ماده‌ی کمی وجود دارد. به عنوان مثال، بیشتر چیزی که در یک اتم وجود دارد 99.9٪ فضا است و کمتر از یک درصد، ماده.

همه مواد از طریق پیوندهای پرانرژی در کنار هم قرار می‌گیرند و از این پیوندها، اتم‌ها تشکیل می‌شوند که بیشتر آنها فضا است. بنابراین حرکت انرژی برای زندگی حیاتی است. وقتی فکر می‌کنیم، نفس می‌کشیم، کار می‌کنیم یا حتی زمانی که در حال استراحت هستیم، انرژی الکتریکی از طریق نورون‌ها و مسیرهای عصبی در بدن ما جریان دارد.

فیزیک کوانتوم قبلاً ثابت کرده است که مشاهده کردن بر ماده تأثیر می‌گذارد. از آنجایی که همه مواد انرژی هستند که در یک آرایش خاص سازماندهی شده‌اند، شاید سنت‌های باستانیِ مشاهده افکار، یا قرار دادن توجه و آگاهی بر روی چاکراها، تاثیر واقعی داشته باشد! به خصوص زمانی که صحبت از ایجاد تغییرات واقعی در بدن باشد.

به طور خلاصه:

اگر می‌خواهید احساس خوبی داشته باشید، مزایای سلامتی مثبتی داشته باشید و روند پیری خود را کند کنید، چاکراهای خود را فعال کنید!