چگونه سیستم فعال کننده مشبک (RAS) می‌تواند عملکرد ذهنی و تمرکز شما را تقویت کند؟

مغز ما روزانه حجم زیادی از اطلاعات را دریافت می‌کند، اما تنها بخش محدودی از آن را پردازش کرده و باقی را نادیده می‌گیرد. این انتخاب توسط سیستم فعال‌کننده مشبک یا Reticular Activating System (RAS) انجام می‌شود.

RAS که در ساقه مغز قرار دارد، مانند یک دروازه‌بان ذهنی عمل کرده و مشخص می‌کند که کدام داده‌ها ارزش پردازش دارند. این سیستم علاوه بر تنظیم توجه و تمرکز، بر انرژی، انگیزه و پردازش اطلاعات نیز اثر می‌گذارد. عملکرد صحیح آن به افزایش دقت، بهبود یادگیری و کاهش حواس‌پرتی کمک می‌کند.

در این مقاله، به بررسی عملکرد RAS، نقش آن در توجه و پردازش اطلاعات، و روش‌هایی برای تقویت این سیستم می‌پردازیم تا بتوانید بهره‌وری ذهنی و تمرکز خود را بهبود دهید.

موقعیت و ساختار RAS در مغز

RAS بخشی از ساقه مغز است که به نواحی مختلفی از مغز متصل می‌شود، از جمله:

• قشر مخ (Cerebral Cortex): برای تنظیم آگاهی و پردازش شناختی
• سیستم لیمبیک (Limbic System): برای ارتباط با احساسات و انگیزه
• هیپوتالاموس (Hypothalamus): برای تنظیم خواب و بیداری
• تالاموس (Thalamus): برای پردازش اطلاعات حسی

این سیستم همچنین با سیستم عصبی خودمختار (سمپاتیک و پاراسمپاتیک) در ارتباط است و بر واکنش‌های فیزیولوژیکی مانند سطح برانگیختگی، تنظیم خواب و بیداری، و حتی واکنش‌های استرسی تأثیر دارد.

نقش RAS در تنظیم هوشیاری و خواب

RAS مانند یک کلید اصلی آگاهی و بیداری عمل می‌کند. وقتی این سیستم فعال باشد، مغز در وضعیت هوشیاری و تمرکز قرار دارد و وقتی فعالیت آن کاهش یابد، وارد حالت خواب یا استراحت می‌شویم.

عملکرد RAS در خواب و بیداری:

• زمان بیداری: با ارسال سیگنال‌های عصبی به قشر مخ، مغز را در وضعیت آماده‌باش قرار می‌دهد و باعث می‌شود ما به محیط اطراف آگاه شویم.
• زمان خواب: وقتی فعالیت RAS کاهش می‌یابد، بدن وارد حالت آرامش شده و برای خواب آماده می‌شود. اختلال در این سیستم می‌تواند باعث مشکلات خواب مانند بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی بیش از حد شود.

به‌طور خلاصه، RAS مسئول توجه، تمرکز و هوشیاری ماست و در عین حال، تنظیم‌کننده چرخه خواب و بیداری نیز محسوب می‌شود. در ادامه مقاله، به بررسی نقش این سیستم در فیلتر کردن اطلاعات و تأثیر آن بر تمرکز و یادگیری خواهیم پرداخت.

عملکرد RAS: چگونه سیستم فعال‌ساز مشبک اطلاعات را فیلتر می‌کند؟

۱. فیلتر کردن اطلاعات ورودی و تأثیر آن بر توجه

هر لحظه، مغز ما با حجم زیادی از اطلاعات مواجه است، از صدای پس‌زمینه گرفته تا احساسات جسمی، تصاویر بصری، و حتی افکار ذهنی. اگر قرار بود مغز به همه این اطلاعات به‌طور هم‌زمان پردازش کند، دچار اضافه‌بار شناختی می‌شد.

RAS این اطلاعات را فیلتر می‌کند و فقط موارد مهم را به آگاهی ما می‌رساند. به عنوان مثال:

• وقتی در یک مهمانی شلوغ هستید، می‌توانید صدای فردی که با او صحبت می‌کنید را از میان سایر صداها تشخیص دهید (اثر کوکتل پارتی).
• اگر اخیراً به خرید یک ماشین خاص فکر کرده باشید، ناگهان متوجه می‌شوید که آن مدل ماشین را در خیابان بیشتر می‌بینید.

به‌طور خلاصه، RAS تعیین می‌کند که به چه چیزهایی توجه کنیم و چه چیزهایی را نادیده بگیریم.

۲. ارتباط با سیستم لیمبیک و احساسات

سیستم لیمبیک، که شامل بخش‌هایی مانند آمیگدال و هیپوکامپ است، مسئول احساسات، حافظه و انگیزه است. RAS ارتباط نزدیکی با سیستم لیمبیک دارد و باعث می‌شود که اطلاعاتی که بار احساسی بیشتری دارند، توجه بیشتری جلب کنند.

مثال‌هایی از این ارتباط:

• اگر یک تجربه عاطفی قوی (مثلاً ترس یا هیجان) داشته باشید، RAS اطلاعات مرتبط را در اولویت قرار می‌دهد.
• اگر استرس داشته باشید، RAS بیشتر روی تهدیدهای احتمالی متمرکز می‌شود و باعث می‌شود مغز در حالت هشدار دائمی قرار بگیرد.

این ویژگی می‌تواند هم مفید و هم مضر باشد. از یک‌سو، کمک می‌کند که در شرایط مهم تمرکز کنیم، اما از سوی دیگر، در افرادی که اضطراب مزمن دارند، ممکن است باعث شود مغز مدام روی افکار منفی یا تهدیدهای احتمالی متمرکز شود.

🧠 RAS و تصورات ذهنی: چگونه مغز واقعیت و خیال را تشخیص می‌دهد؟

RAS تنها اطلاعات واقعی را فیلتر نمی‌کند، بلکه به تصورات ذهنی نیز واکنش نشان می‌دهد.
به همین دلیل، وقتی بارها یک هدف، تجربه یا نگرانی را در ذهن مرور می‌کنیم، مغز آن را واقعی در نظر گرفته و توجه بیشتری به اطلاعات مرتبط نشان می‌دهد. این پدیده توضیح می‌دهد که چرا تجسم خلاق، تأثیر قوی بر عملکرد ذهن و بدن دارد.

برای مثال، اثر پلاسیبو (کسانی که با باور به داروی بی‌اثر، واقعاً بهبود پیدا می‌کنند) و اثر نوسیبو (کسانی که انتظار بیماری دارند و علائم واقعی نشان می‌دهند) نشان می‌دهد که مغز بین تصورات و واقعیت تفاوت زیادی قائل نیست.

اگر می‌خواهید بدانید چگونه می‌توان با تنظیم RAS، ذهن را برای موفقیت برنامه‌ریزی کرد، مقاله‌ی زیر را بخوانید:
🔗 [RAS و قدرت تصورات: چگونه تخیل شما واقعیت را می‌سازد؟]

۳. تنظیم ریتم خواب و بیداری

یکی از مهم‌ترین عملکردهای RAS کنترل چرخه خواب و بیداری است. این سیستم با بخش‌هایی مانند هیپوتالاموس و تالاموس همکاری می‌کند تا هوشیاری و سطح انرژی بدن را تنظیم کند.

RAS در حالت‌های مختلف:

• در زمان بیداری: RAS با ارسال سیگنال‌های تحریک‌کننده به قشر مغز، ما را هوشیار و آماده برای فعالیت نگه می‌دارد.
• در زمان خواب: فعالیت RAS کاهش می‌یابد، و این اجازه را می‌دهد که مغز به حالت استراحت برود.
• در شرایط اختلالات خواب: اگر RAS بیش‌فعال باشد (مثلاً در افراد دچار اضطراب یا استرس)، ممکن است باعث بی‌خوابی یا مشکلات خواب شود.

به همین دلیل، مدیریت استرس، کاهش تحریکات قبل از خواب، و تنظیم ساعات خواب می‌تواند به تنظیم بهتر RAS کمک کند.

جمع‌بندی

• RAS یک فیلتر اطلاعاتی در مغز است که تعیین می‌کند چه چیزهایی وارد آگاهی ما شوند.
• این سیستم با احساسات در ارتباط است و اطلاعات مهم از نظر احساسی را در اولویت قرار می‌دهد.
• چرخه خواب و بیداری را تنظیم می‌کند و نقش مهمی در کیفیت خواب دارد.

در بخش‌های بعدی، به راه‌هایی برای تقویت RAS و استفاده از آن برای بهبود تمرکز و کاهش استرس خواهیم پرداخت.

چگونه RAS تعیین می‌کند که به چه چیزهایی توجه کنیم؟

✅ چه چیزهایی توجه RAS را جلب می‌کند؟

1. چیزهایی که با نیازها و اهداف ما مرتبط باشند
   • اگر در حال یادگیری یک زبان جدید هستید، RAS باعث می‌شود که در محیط اطرافتان کلمات مربوطه را بیشتر بشنوید و ببینید.
   • اگر به دنبال خرید یک مدل خاص از ماشین هستید، ناگهان متوجه می‌شوید که آن مدل را در خیابان بیشتر می‌بینید.
2. چیزهایی که با احساسات ما در ارتباط باشند
   • اگر از چیزی ترسیده باشید (مثلاً یک سگ)، RAS باعث می‌شود که در خیابان سریع‌تر سگ‌ها را تشخیص دهید.
   • اگر به یک موضوع علاقه‌مند باشید، مغز شما به‌طور ناخودآگاه روی آن تمرکز بیشتری خواهد داشت.
3. مواردی که به بقا و امنیت مربوط هستند
   • اگر در محیطی جدید هستید، RAS بیشتر روی محرک‌هایی مانند صداهای بلند یا حرکات ناگهانی متمرکز می‌شود تا از خطرات احتمالی آگاه باشید.

این یعنی شما می‌توانید با تنظیم اهداف و تمرکز روی موضوعات خاص، RAS خود را “برنامه‌ریزی” کنید تا اطلاعات مورد نیازتان را فیلتر کرده و توجه شما را به سمت چیزهای مفید هدایت کند.

تأثیر RAS در یادگیری و حافظه

✅ RAS چگونه بر یادگیری تأثیر می‌گذارد؟

• بهبود تمرکز: وقتی روی یک موضوع خاص تمرکز می‌کنید، RAS اطلاعات مرتبط را در اولویت قرار می‌دهد و باعث می‌شود بتوانید بهتر یاد بگیرید.
• جلوگیری از حواس‌پرتی: RAS با فیلتر کردن اطلاعات غیرضروری، به شما کمک می‌کند که هنگام مطالعه یا کار روی یک پروژه، کمتر دچار حواس‌پرتی شوید.

🔹 مثال کاربردی:
اگر در حال یادگیری یک زبان جدید هستید، می‌توانید با قرار گرفتن در محیطی که آن زبان استفاده می‌شود (مثلاً گوش دادن به پادکست‌ها یا صحبت کردن با افراد بومی)، RAS را تحریک کنید تا اطلاعات مرتبط را بهتر پردازش کند.

✅ RAS چگونه بر حافظه تأثیر می‌گذارد؟

• RAS اطلاعات مهم را به سیستم حافظه بلندمدت می‌فرستد.
• وقتی چیزی با احساسات یا تجربه‌های ما مرتبط باشد، RAS آن را در ذهن حک می‌کند و یادآوری آن آسان‌تر می‌شود.
• اگر یک مفهوم را بارها و بارها تکرار کنید، RAS آن را مهم تلقی کرده و در حافظه شما تثبیت می‌کند.

🔹 مثال:

• اگر برای امتحان مطالعه می‌کنید، با استفاده از فلش‌کارت‌ها و مرور مداوم اطلاعات می‌توانید RAS را تحریک کنید تا مطالب را در حافظه بلندمدت شما ثبت کند.
• تجسم و احساسات هنگام یادگیری، RAS را فعال کرده و باعث می‌شود اطلاعات بهتر به ذهن سپرده شوند.

جمع‌بندی: چگونه می‌توانیم از RAS برای بهبود تمرکز و یادگیری استفاده کنیم؟

✔ تعیین اهداف مشخص → RAS را “برنامه‌ریزی” کنید تا روی اطلاعات مرتبط تمرکز کند.
✔ قرار دادن خود در معرض اطلاعات مفید → مانند مطالعه، گوش دادن به پادکست‌ها، و مشاهده محتوای مرتبط.
✔ استفاده از تکرار و مرور → اطلاعات را با تمرین مداوم در ذهن تثبیت کنید.
✔ ایجاد ارتباط احساسی با مطالب → استفاده از تکنیک‌هایی مانند داستان‌سرایی یا تجسم.

با شناخت عملکرد RAS، می‌توانیم تمرکز خود را بهبود دهیم، یادگیری را تقویت کنیم و بهره‌وری ذهنی خود را افزایش دهیم.

RAS و استرس: چگونه سیستم فعال‌ساز مشبک تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرد؟

سیستم فعال‌ساز مشبک (Reticular Activating System – RAS) نه‌تنها در تمرکز و توجه نقش دارد، بلکه تأثیر مستقیمی بر نحوه واکنش مغز و بدن به استرس دارد. RAS به‌طور مداوم اطلاعات محیطی را بررسی می‌کند تا مشخص کند آیا باید بدن را در حالت آرامش یا هشدار قرار دهد. در این فرآیند، ارتباط نزدیکی بین RAS و سیستم عصبی خودمختار وجود دارد که تعیین می‌کند بدن در حالت استراحت یا آماده‌باش باشد.

در این بخش، بررسی می‌کنیم که چگونه RAS با سیستم عصبی خودمختار مرتبط است و چگونه استرس می‌تواند عملکرد آن را مختل کند.

۱. ارتباط RAS با سیستم عصبی خودمختار (سمپاتیک و پاراسمپاتیک)

سیستم عصبی خودمختار (Autonomic Nervous System – ANS) شامل دو بخش اصلی است:

1. سیستم عصبی سمپاتیک (Sympathetic Nervous System – SNS)
   • فعال‌سازی این سیستم باعث واکنش جنگ یا گریز (Fight-or-Flight) می‌شود.
   • ضربان قلب و فشار خون افزایش می‌یابد، سطح هوشیاری بالا می‌رود، و بدن آماده مقابله با تهدید می‌شود.
   • RAS نقش مهمی در فعال‌سازی و حفظ این حالت هوشیاری بالا دارد.
2. سیستم عصبی پاراسمپاتیک (Parasympathetic Nervous System – PNS)
   • این سیستم مسئول حالت استراحت و بازیابی (Rest-and-Digest) است.
   • ضربان قلب کاهش می‌یابد، بدن آرام می‌شود و فرآیندهای احیاکننده فعال می‌شوند.
   • کاهش فعالیت RAS در این مرحله کمک می‌کند که بدن از حالت هشدار خارج شود.

چگونه RAS این دو سیستم را متعادل می‌کند؟

• در یک شرایط معمولی، RAS بین فعالیت سمپاتیک و پاراسمپاتیک تعادل برقرار می‌کند و اجازه می‌دهد که بدن در شرایط عادی عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.
• اما در شرایط استرس مزمن، RAS بیش‌فعال می‌شود و سیستم عصبی سمپاتیک را بیش از حد تحریک می‌کند، که می‌تواند منجر به اضطراب، بی‌خوابی، و مشکلات سلامتی شود.

۲. تأثیر استرس بر عملکرد RAS

استرس کوتاه‌مدت:
🔹 در شرایط استرس‌زا، RAS سطح هوشیاری را افزایش می‌دهد و توجه را روی تهدیدهای احتمالی متمرکز می‌کند.
🔹 این عملکرد در موقعیت‌های اضطراری مفید است، زیرا به ما کمک می‌کند سریع‌تر واکنش نشان دهیم.
🔹 برای مثال، وقتی در خیابان صدای ترمز شدید ماشین را می‌شنوید، RAS فعال شده و شما را به واکنش فوری وامی‌دارد.

استرس مزمن:
🔹 اگر RAS به‌طور مداوم در حالت هشدار بماند، بدن و ذهن در یک وضعیت استرس دائمی قرار می‌گیرند.
🔹 این شرایط می‌تواند منجر به خستگی ذهنی، کاهش تمرکز، اضطراب و حتی افسردگی شود.
🔹 در برخی افراد، این وضعیت باعث می‌شود که RAS همیشه اطلاعات منفی و تهدیدها را در اولویت قرار دهد، که می‌تواند احساس ناامنی و نگرانی دائمی ایجاد کند.

۳. چگونه می‌توان تأثیر منفی استرس بر RAS را کاهش داد؟

✅ مدیتیشن و تمرینات تنفسی:

• این تمرینات فعالیت RAS را کاهش داده و سیستم پاراسمپاتیک را تقویت می‌کنند، که باعث آرامش ذهن و کاهش استرس می‌شود.
• تکنیک‌های تنفس عمیق می‌توانند RAS را از وضعیت بیش‌فعال خارج کنند.

✅ قرار گرفتن در محیط‌های آرام:

• کاهش محرک‌های محیطی مانند سر و صدای زیاد، نورهای شدید و استفاده بیش از حد از فناوری، می‌تواند فعالیت RAS را به تعادل برساند.

✅ تمرین تمرکز بر موارد مثبت:

• نوشتن لیست قدردانی یا توجه آگاهانه به نکات مثبت زندگی می‌تواند RAS را بازآموزی کند تا اطلاعات مفید و امیدوارکننده را بیشتر پردازش کند.

✅ ورزش منظم:

• فعالیت‌های بدنی مانند یوگا، پیاده‌روی و شنا باعث تنظیم RAS و کاهش تحریک بیش از حد سیستم سمپاتیک می‌شوند.

✅ مدیریت اطلاعات دریافتی:

• اگر به‌طور مداوم اخبار منفی، اطلاعات پراسترس یا محتوای نامطلوب را دریافت کنید، RAS این موارد را در اولویت قرار می‌دهد.
• کنترل ورودی‌های اطلاعاتی (مثلاً کاهش زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی) می‌تواند تأثیر مثبتی بر عملکرد RAS داشته باشد.

جمع‌بندی

• RAS نقش مهمی در تنظیم استرس دارد و از طریق ارتباط با سیستم عصبی خودمختار می‌تواند بدن را در حالت آماده‌باش یا استراحت قرار دهد.
• استرس مزمن می‌تواند RAS را بیش‌فعال کند، که منجر به اضطراب، کاهش تمرکز و خستگی ذهنی می‌شود.
• مدیریت استرس از طریق تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، ورزش، و کنترل اطلاعات دریافتی می‌تواند به تنظیم RAS و بهبود عملکرد ذهنی کمک کند.

در بخش بعدی، بررسی خواهیم کرد که چگونه می‌توان RAS را تقویت کرد تا عملکرد بهینه‌تری داشته باشد.

چگونه می‌توان RAS را تقویت کرد؟

خوشبختانه، این سیستم را می‌توان با روش‌های مختلفی تقویت و برنامه‌ریزی کرد تا عملکرد ذهنی را بهبود دهد. در این بخش، به بررسی تکنیک‌های مدیتیشن، تمرینات ذهنی و نقش محیط در تقویت RAS می‌پردازیم.

۱. تکنیک‌های مدیتیشن و ذهن‌آگاهی

مدیتیشن و تمرینات ذهن‌آگاهی به مغز کمک می‌کنند تا کنترل بیشتری بر RAS داشته باشد و میزان تحریک آن را تنظیم کند. این تمرینات باعث کاهش استرس و افزایش تمرکز می‌شوند.

✅ چگونه مدیتیشن RAS را تقویت می‌کند؟

• کاهش نویز ذهنی: مدیتیشن کمک می‌کند تا اطلاعات غیرضروری حذف شوند و مغز بتواند روی موضوعات مهم‌تر تمرکز کند.
• تنظیم واکنش‌های احساسی: ذهن‌آگاهی باعث می‌شود که RAS بیش از حد روی احساسات منفی و استرس تمرکز نکند.
• افزایش هوشیاری و تمرکز: تمرینات مدیتیشن باعث بهبود عملکرد شناختی و کاهش حواس‌پرتی می‌شوند.

🔹 تمرین پیشنهادی:
۱. تنفس آگاهانه: روزانه ۵ تا ۱۰ دقیقه بر روی دم و بازدم خود تمرکز کنید. این کار به تنظیم RAS کمک می‌کند.
۲. مدیتیشن اسکن بدن: با تمرکز بر بخش‌های مختلف بدن، ذهن خود را از محرک‌های خارجی پاک کنید.
۳. تمرین مشاهده بدون قضاوت: در طول روز، به افکار، صداها، یا احساسات توجه کنید بدون اینکه به آن‌ها واکنش دهید.

۲. تأثیر تمرینات ذهنی و تجسم مثبت

تمرینات ذهنی می‌توانند RAS را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که اطلاعات مثبت و مفید را در اولویت قرار دهد.

✅ تجسم مثبت چگونه RAS را فعال می‌کند؟

• افکار و تصاویر ذهنی به عنوان اطلاعات ورودی در مغز پردازش می‌شوند. وقتی به یک ایده، هدف یا وضعیت خاص زیاد فکر می‌کنید، RAS شروع به جستجوی اطلاعات مرتبط با آن در دنیای واقعی می‌کند.
• با تجسم مکرر یک هدف یا مسیر، RAS کمک می‌کند که فرصت‌های مرتبط را بهتر ببینید.

🔹 تمرین پیشنهادی:
۱. هر روز صبح ۵ دقیقه به هدف‌های خود فکر کنید و آن‌ها را تصور کنید.
۲. یک دفترچه موفقیت داشته باشید و موارد مثبتی که در طول روز تجربه کرده‌اید را یادداشت کنید. این کار باعث می‌شود RAS اطلاعات مثبت را بهتر پردازش کند.
۳. قبل از خواب، موقعیتی را که می‌خواهید در آن موفق شوید، تجسم کنید. این کار ذهن شما را برای دریافت اطلاعات مرتبط در روز بعد آماده می‌کند.

۳. نقش محیط و محرک‌های خارجی در بهینه‌سازی RAS

RAS به شدت تحت تأثیر محرک‌های محیطی قرار دارد. با تغییر محیط و ورودی‌های اطلاعاتی، می‌توان آن را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که تمرکز و بهره‌وری ذهنی افزایش یابد.

✅ چگونه محیط بر RAS تأثیر می‌گذارد؟

• حذف عوامل حواس‌پرتی: کاهش سر و صدای اضافه، مرتب کردن محیط کار، و کاهش استفاده از موبایل هنگام مطالعه می‌تواند به RAS کمک کند تا اطلاعات مفید را فیلتر کند.
• افزایش مواجهه با اطلاعات الهام‌بخش: خواندن کتاب‌های مفید، گوش دادن به پادکست‌های آموزشی و ارتباط با افراد مثبت باعث می‌شود RAS روی اطلاعات ارزشمند تمرکز کند.
• ایجاد یک محیط آرام و سازمان‌یافته: فضای منظم و آرام، باعث کاهش تحریک بیش از حد RAS شده و تمرکز را بهبود می‌بخشد.

🔹 تمرین پیشنهادی:
۱. فضای کاری خود را از عوامل حواس‌پرتی پاک کنید. (نور مناسب، سکوت، و مرتب بودن محیط)
2. از شبکه‌های اجتماعی و اخبار منفی دوری کنید، زیرا این اطلاعات باعث می‌شوند که RAS روی مسائل منفی تمرکز کند.
3. محیط خود را با محرک‌های مثبت پر کنید: نقل‌قول‌های انگیزشی، موسیقی آرامش‌بخش، و حتی رایحه‌هایی مانند اسطوخودوس می‌توانند به آرامش ذهن کمک کنند.

جمع‌بندی

✅ مدیتیشن و ذهن‌آگاهی → باعث می‌شوند که RAS اطلاعات مفید را بهتر پردازش کرده و توجه را بهبود دهد.
✅ تمرینات ذهنی و تجسم مثبت → RAS را برنامه‌ریزی می‌کنند تا روی اهداف و اطلاعات مثبت تمرکز کند.
✅ کنترل محیط و ورودی‌های اطلاعاتی → می‌تواند بهینه‌سازی عملکرد RAS و کاهش حواس‌پرتی را تسهیل کند.

با انجام این تمرینات، می‌توانید تمرکز، یادگیری و آرامش ذهنی خود را بهبود دهید و از قدرت RAS به نفع خود استفاده کنید.

نتیجه‌گیری

RAS می‌تواند تمرکز، یادگیری و کاهش استرس را بهبود بخشد، اما باید به‌درستی تنظیم شود. با تمرین مدیتیشن، تجسم مثبت و مدیریت محیط اطراف می‌توان از این سیستم برای ارتقای عملکرد ذهنی بهره برد. مغز شما آنچه را که به آن توجه کنید، تقویت می‌کند، پس توجه خود را آگاهانه هدایت کنید.