تفاوت آلزایمر و زوال عقل (دمانس): آیا این دو یکسان هستند؟
بسیاری از افراد اصطلاحات “آلزایمر” و “زوال عقل” (دمانس) را به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنند، اما این دو مفهوم یکسان نیستند. در این مقاله تفاوت‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
زوال عقل (دمانس) چیست؟
دمانس (Dementia) یک بیماری خاص نیست، بلکه یک سندرم است که به مجموعه‌ای از علائم اشاره دارد که عملکرد شناختی مغز را مختل می‌کند. این سندرم شامل کاهش حافظه، توانایی تفکر، استدلال و عملکرد روزمره است. دمانس می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و در اثر بیماری‌های متعددی ایجاد شود.
آلزایمر چیست و چه تفاوتی با دمانس دارد؟
بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease) یکی از علل زوال عقل است و شایع‌ترین علت آن محسوب می‌شود. تخمین زده می‌شود که ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد دمانس ناشی از آلزایمر باشد. آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده عصبی است که به‌مرور زمان باعث زوال عملکردهای شناختی می‌شود.
✅ پس می‌توان گفت:
- دمانس یک اصطلاح کلی است که به مجموعه‌ای از علائم شناختی اشاره دارد.
- آلزایمر یک بیماری خاص است که یکی از علل زوال عقل محسوب می‌شود.
- هر فرد مبتلا به آلزایمر دچار دمانس است، اما همه مبتلایان به دمانس آلزایمر ندارند.
علل و انواع دیگر زوال عقل
علاوه بر آلزایمر، بیماری‌های دیگری نیز می‌توانند باعث زوال عقل شوند، از جمله:
- زوال عقل عروقی (Vascular Dementia): ناشی از کاهش جریان خون به مغز، اغلب در اثر سکته‌های مغزی کوچک.
- دمانس لویی‌بادی (Lewy Body Dementia): مرتبط با تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی (لویی‌بادی‌ها) در مغز که بر عملکرد شناختی و حرکتی تأثیر می‌گذارند.
- دمانس جبه‌ای-گیجگاهی (Frontotemporal Dementia): ناشی از تحلیل رفتن لوب‌های پیشانی و گیجگاهی مغز که بیشتر باعث تغییرات رفتاری و زبانی می‌شود.
- بیماری هانتینگتون (Huntington’s Disease): یک بیماری ژنتیکی که بر نورون‌های مغزی تأثیر می‌گذارد و منجر به زوال شناختی می‌شود.
علائم زوال عقل
نشانه‌های دمانس بسته به علت آن متفاوت هستند، اما علائم رایج عبارت‌اند از:
- کاهش حافظه (به‌ویژه در یادآوری اطلاعات جدید)
- اختلال در تفکر و پردازش اطلاعات
- کاهش تمرکز و توجه
- مشکلات در استدلال و تصمیم‌گیری
- اختلال در گفتار و برقراری ارتباط
- تغییرات رفتاری و شخصیتی
علائم آلزایمر
آلزایمر معمولاً ابتدا بر بخش‌هایی از مغز که مسئول حافظه و یادگیری هستند تأثیر می‌گذارد. علائم اولیه شامل:
- فراموشی مکرر و گم کردن وسایل
- مشکل در یادگیری اطلاعات جدید
- اختلال در نام‌بردن اشیا یا یافتن کلمات مناسب در مکالمه
- سردرگمی در زمان و مکان
با پیشرفت بیماری، علائم شدیدتر می‌شوند و ممکن است شامل:
- از دست دادن توانایی شناخت اعضای خانواده و دوستان
- مشکل در انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن یا غذا خوردن
- تغییرات شدید رفتاری مانند اضطراب، پرخاشگری یا بی‌تفاوتی
نتیجه‌گیری
آلزایمر یک بیماری خاص است که شایع‌ترین علت زوال عقل محسوب می‌شود، اما دمانس فقط به آلزایمر محدود نمی‌شود.
تشخیص دقیق نوع دمانس مهم است، زیرا برخی از انواع زوال عقل (مانند زوال عقل عروقی) ممکن است با درمان مناسب کندتر شوند.
در صورت مشاهده علائم شناختی پایدار در خود یا عزیزانتان، مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب ضروری است.
دیدگاهتان را بنویسید