طرحواره بی اعتمادی و سوءاستفاده چیست و چطور آن را درمان کنیم؟

اعتماد یک سازه شکننده برای همه ما است. با این حال، برخی افراد اعتماد کردن را دشوارتر از دیگران می‌دانند. آنها ممکن است دائماً نسبت به مقاصد دیگران مشکوک باشند و حتی گمان کنند که اگر فرصت داده شود، دیگران عمداً به آنها آسیب خواهند رساند. آیا این افکار و باورها آشنا برای شما به نظر می‌رسند؟ اگر چنین است، ممکن است طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده داشته باشید.

برای پاسخ به هر سوالی که ممکن است در مورد این طرحواره داشته باشید، این مقاله توضیحات کاملی را ارایه می‌دهد.

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده چیست؟

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده یکی از 18 طرحواره ناسازگار اولیه (EMS) است. داشتن طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده به این معنی است که انتظار دارید دیگران با شما بدرفتاری کنند. شما احتمالاً دیگران را غیرقابل اعتماد می‌بینید و از آنها انتظار دارید – اگر فرصتی برای شما فراهم شود – دروغ بگویند، سوء استفاده کنند، تحقیر کنند، دستکاری عاطفی کنند یا حتی به شما آسیب برسانند.

مقاله مرتبط: تله‌ها و طرحواره‌ها و راه کمک گرفتن از آنها برای زندگی بهتر

در ادامه به چند نکته کلیدی در مورد طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده اشاره می‌کنم:

چه چیزی باعث طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده می‌شود؟

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده اغلب در دوران کودکی در نتیجه تجارب خیانت، سوء استفاده یا بی توجهی ایجاد می‌شود. این تجارب می‌تواند شامل آزار جسمی، عاطفی یا جنسی، شاهد خشونت خانگی بودن، یا به طور مداوم ناامید شدن یا فریب خوردن توسط افراد مهم زندگی کودک باشد. چنین تجربیاتی می‌تواند این باور پایدار را ایجاد کند که دیگران قابل اعتماد نیستند.

نشانه‌های این طرحواره اغلب به دلیل سهل انگاری شدید و یا حتی عمدا، نادیده گرفته شده‌اند. این ممکن است به این دلیل باشد که این مراقبان در گذشته خود آزار و اذیت را تجربه کرده‌اند و این چرخه را با فرزندان خود ادامه می‌دهند. از طرف دیگر، آنها ممکن است به این روش عمل کنند، زیرا منابع داخلی برای ارضای نیازهای فرزندشان را ندارند – به دلایلی مانند بیماری روانی یا طرحواره‌های ناسازگار خودشان.

باورهای اصلی افراد با طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده چیست؟

افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده ممکن است دارای باورهای اصلی مانند “مردم می‌خواهند من را اذیت کنند”، “من نمی‌توانم به کسی تکیه کنم” یا “من همیشه در روابط آسیب می‌بینم” داشته باشند. این باورها به حالت دائمی هوشیاری و سوء ظن نسبت به دیگران کمک می‌کند.

نشانه‌های طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده عموماً نتیجه تجربیات اولیه در یک خانواده بدرفتار است. به همین دلیل، تأثیرات طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده، بسته به نوع سوء استفاده‌ای که فرد تجربه کرده است، می‌تواند شدید و متنوع باشد. همچنین تفکیک نشانه‌های طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده از خود نشانه‌های سوء استفاده دشوار است.

این طرحواره اغلب منجر به افزایش سطح اضطراب، ترس و حالت تدافعی می‌شود. افراد ممکن است تمایل داشته باشند که اعمال یا سخنان بی گناه دیگران را به عنوان نشانه‌های خیانت یا آسیب تفسیر کنند. آنها ممکن است با ایجاد و حفظ اعتماد مشکل داشته باشند، که منجر به مشکلاتی در ایجاد روابط عمیق و صمیمی می‌شود.

علائم کلی طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده در دوران کودکی و بزرگسالی به شرح زیر است:

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده در دوران کودکی

کودکان دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده نگران هستند که دیگران با آنها بدرفتاری کنند. آنها ممکن است گوشه گیر و مضطرب باشند و به همین دلیل ممکن است دوستان کمی داشته باشند. از طرف دیگر، ممکن است به صورت فیزیکی یا کلامی نسبت به دیگران پرخاشگرانه رفتار کنند. این رفتار ممکن است برای اعمال و به دست آوردن کنترل در زندگی‌شان باشد یا تلاشی برای درک آنچه در خانه برای آنها اتفاق افتاده است.

کودکان دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده همچنین ممکن است نسبت به کسانی که در موقعیت‌های قدرت هستند، مشکوک باشند. این سوء ظن ممکن است به این دلیل ایجاد شود که تجارب آنها از افرادی که برای آنها صاحبان قدرت بوده‌اند مانند والدینشان، اغلب شامل بدرفتاری بوده است. با این حال، ممکن است به دلیل ترس کودک نیز باشد که افراد دیگر می‌توانند از زندگی کودک در خانه آگاه شوند و سعی کنند مداخله کنند. کودکان مبتلا به این طرحواره اغلب سعی می‌کنند نشانه های سوء استفاده را از دیگران پنهان کنند، زیرا آنها همچنان به مراقبین خود عشق می‌ورزند و نمی‌خواهند از آنها جدا شوند. 😟

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده در بزرگسالان

بزرگسالانی که دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده هستند در اعتماد کردن به دیگران، از جمله نزدیکترین افراد، مشکل دارند. آنها به طور ناخودآگاه تمایل دارند احساس کنند که بیشتر از سایر افراد از آنها سوء استفاده می‌شود. چنین افرادی نسبت به بدرفتاری بیش از حد هوشیار هستند و می‌توانند از نظر دیگران به عنوان پارانوئید یا مشکوک ظاهر شوند.

علاوه بر این، افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده معتقدند که دیگران یا عمداً با آنها بدرفتاری می‌کنند یا خودخواه یا بی دقت هستند و به طور تصادفی با آنها بدرفتاری می‌کنند. با توجه به این باور، آنها تمایل دارند از روابط عاشقانه اجتناب کنند یا در این روابط، فاصله خود را با شریک خود نگه دارند.

قابل درک است که افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده ممکن است استرس زیادی را احساس کنند. احساس بدرفتاری مداوم و مشکوک بودن به مقاصد دیگران، آرامش را برایشان دشوار می‌کند. این سطح از استرس ممکن است منجر به استفاده از راهبردهای مقابله‌ای ناسالم، مانند اجتناب از مسائل، خودگویی منفی، اعتیاد یا اختلالات خوردن شود.

الگوهای رابطه در افراد با این طرحواره چگونه است؟

افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده ممکن است برای محافظت از خود در برابر تهدیدات درک شده خود، رفتارهای تدافعی داشته باشند. آنها ممکن است مراقب باشند، از نظر عاطفی دوری کنند و دائماً وفاداری دیگران را آزمایش کنند. آنها همچنین ممکن است با آسیب پذیری دست و پنجه نرم کنند و ایجاد ارتباطات نزدیک و معنادار را به چالش بکشند.

تأثیر بر عملکرد در افراد با طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده چیست؟

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده می‌تواند به طور قابل توجهی بر حوزه‌های مختلف زندگی یک فرد تأثیر بگذارد. این طرحواره می‌تواند منجر به انزوای اجتماعی، مشکلات در برقراری و حفظ روابط سالم و احساس کلی پریشانی عاطفی شود. همچنین ممکن است در جستجوی کمک یا حمایت از دیگران به دلیل ترس از آسیب دیدن یا خیانت به مشکلات کمک کند.

طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده چگونه بر افراد تأثیر می‌گذارد؟

به دلیل بی اعتمادی به دیگران، افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده از روابط عاشقانه اجتناب می‌کنند. با این حال، اگر آنها تصمیم به برقراری یک رابطه داشته باشند، تمایل دارند به یکی از این دو روش رفتار کنند، با نشان دادن رفتار قربانی یا رفتار سوءاستفاده گر.

۱. رفتار قربانی

اگر فردی معتقد باشد که همه غیرقابل اعتماد هستند، حس‌های او برای آنچه که واقعا قابل اعتماد است، خاموش است. بنابراین، هر رفتار مضر از طرف شریک زندگی به عنوان رفتاری مورد انتظار و مطابق با تجربیات زندگی او تا کنون تلقی می‌شود.

این انتظار از بدرفتاری و سازگاری و مدارا با آن ممکن است به این معنا باشد که افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده به طور ناخودآگاه تمایل به جذب دیگرانی دارند که با آنها بدرفتاری می‌کنند. سپس این رابطه تبدیل به یک پیش‌گویی خودساز می‌شود و این ایده را تقویت می‌کند که اگر فرصتی به شما داده شود، دیگران با شما بدرفتاری خواهند کرد و برای اینکه در یک رابطه باشید، باید تسلیم شریک زندگی خود شوید.

۲. رفتار سوء استفاده کننده

از طرف دیگر، افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده ممکن است چرخه سوء استفاده را با بدرفتاری با همسر یا فرزندان خود ادامه دهند. احساس کنترل در این الگوی رفتاری نقش اساسی دارد. در اوایل دوران کودکی، افراد دارای طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده توسط مراقبین خود مورد بدرفتاری قرار گرفتند و احساس ناتوانی کردند. بنابراین، به عنوان یک بزرگسال، هر نشانه‌ای که نشان دهد با آنها بدرفتاری می‌شود ممکن است باعث ایجاد احساس ناتوانی شود. به منظور برقراری مجدد احساس کنترل، فرد ممکن است با شریک یا فرزندان خود به شیوه‌هایی مشابه آنچه در دوران کودکی تجربه کرده بود، بدرفتاری کند.

درمان طرحواره بی اعتمادی/سوء استفاده

از آنجایی که پیدایش طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده ریشه در دوران کودکی آزاردهنده دارد، مهم است که به دنبال درمان باشید. طرحواره درمانی با تمرکز بر تجربیات اولیه دوران کودکی و خود رابطه درمانی به طرحواره‌های ناسازگار می‌پردازد. با کلیک روی این لینک می‌توانید درباره طرحواره درمانی بیشتر بدانید. در حالیکه تغییر طرحواره‌های ناسازگار دشوار است، با تعهد، ثبات و درمان مناسب، دستیابی به تغییرات مثبت کاملاً امکان پذیر است.

استراتژی‌های تطبیقی

۱. ارتباط خود را با زمان حال تقویت کنید.

شما دیگر کودکی نیستید که توسط بزرگسالان مراقبت می‌شود. شما کنترل زندگی خود را در دست دارید. رفتاری که برای زنده ماندن در کودکی به آن نیاز داشتید، نباید رفتاری باشد که در بزرگسالی انتخاب می‌کنید. در حالیکه این اظهارات درست هستند، زمانی که طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده شما راه اندازی می‌شود، به خاطر سپردن آنها دشوار است.

برای تقویت ارتباط خود با زمان حال، مراقبه و ذهن آگاهی را امتحان کنید. مدیتیشن و تمرکز حواس، مغز شما را آموزش می‌دهد تا توجه شما را بر زمان حال متمرکز کند و اجازه دهد افکار و احساسات دیگر رها شوند.

۲. مراقب باشید که با چه افرادی در ارتباط هستید.

از خود بپرسید که آیا افراد نزدیک به شما طرحواره شما را تقویت می‌کنند یا خیر و در صورت لزوم تغییراتی را اعمال کنید. سعی کنید اطراف خود را با افرادی احاطه کنید که با شما خوب رفتار می‌کنند.

با استفاده از قضاوت خود، برای اعتماد به افراد با چیز کوچکی شروع کنید و ریسک کنید. برای مثال از شریک زندگی خود بخواهید که شام درست کند یا از یکی از همکاران کاری که پروژه‌ای را با او به اشتراک می‌گذارید بخواهید یادداشت‌های جلسه را بنویسد. وقتی به اعتماد شما پاداش داده شد، حتماً توجه داشته باشید و بر اساس این بردهای کوچک اعتماد خود را بنا کنید.

۳. به دنبال درمان باشید.

درمان زمانی بهترین نتیجه را دارد که بتوانید به درمانگر خود اعتماد کنید. به دلیل ماهیت طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده، این ممکن است دشوارتر باشد. با این حال، بیان کامل احساسات خود در مورد گذشته‌ی خود می‌تواند کلید غلبه بر طرحواره بی اعتمادی/سوءاستفاده باشد. یک درمانگر خوب احساس بی اعتمادی شما را در نظر می‌گیرد و زمان و مراقبت شما را به ایجاد تدریجی اعتماد به آنها اختصاص می‌دهد.