مولتیپل اسکلروزیس (ام اس/MS) چیست؟

مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis / MS) یک بیماری مزمن و بالقوه ناتوان‌کننده سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غلاف محافظ (میلین) رشته‌های عصبی حمله می‌کند و موجب اختلال در انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و سایر بخش‌های بدن می‌شود. در نهایت، این آسیب می‌تواند منجر به از بین رفتن دائمی رشته‌های عصبی و بروز مشکلات حرکتی و شناختی شود.

علائم ام‌اس

علائم ام‌اس بسیار متنوع بوده و به محل درگیری رشته‌های عصبی و شدت آسیب بستگی دارد. برخی از افراد ممکن است ناتوانی شدید را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر دوره‌های طولانی بدون علائم جدید داشته باشند.

علائم حرکتی:

1. بی‌حسی یا ضعف در یک یا چند اندام (معمولاً در یک طرف بدن، پاها یا تنه)
2. احساس شوک الکتریکی هنگام حرکات خاص گردن، به‌ویژه هنگام خم شدن سر به جلو (نشانه لرمیت – Lhermitte)
3. لرزش، ناهماهنگی حرکتی یا اختلال در راه رفتن

مشکلات بینایی:

1. کاهش بینایی جزئی یا کامل در یک چشم، معمولاً همراه با درد هنگام حرکت چشم
2. دوبینی مداوم
3. تاری دید

علائم عمومی دیگر:

• لکنت زبان
• خستگی شدید
• سرگیجه و عدم تعادل
• سوزن‌سوزن شدن یا درد در قسمت‌هایی از بدن
• مشکلات در عملکرد جنسی، روده و مثانه

انواع روند بیماری ام‌اس

۱. ام‌اس عودکننده-بهبود یابنده (Relapsing-Remitting MS – RRMS)

• شایع‌ترین نوع ام‌اس
• دارای دوره‌های عود (حملات) که طی چند روز یا هفته بروز می‌کنند، سپس فرد وارد دوره‌های بهبودی می‌شود.
• دوره‌های بهبودی ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

۲. ام‌اس پیشرونده ثانویه (Secondary Progressive MS – SPMS)

• حداقل ۵۰٪ از مبتلایان به RRMS طی ۱۰ تا ۲۰ سال دچار این نوع ام‌اس می‌شوند.
• علائم به تدریج و بدون دوره‌های مشخص بهبودی بدتر می‌شود.
• مشکلات حرکتی و ناتوانی افزایش می‌یابد.

۳. ام‌اس پیشرونده اولیه (Primary Progressive MS – PPMS)

• از ابتدا بیماری با پیشرفت مداوم علائم و بدون دوره‌های عود و بهبودی آغاز می‌شود.
• در برخی افراد شدت پیشرفت بیماری متفاوت است.

عوارض بیماری ام‌اس

افراد مبتلا به ام‌اس ممکن است دچار مشکلات زیر شوند:

1. اسپاسم و سفتی عضلانی
2. فلج، معمولاً در پاها
3. مشکلات مثانه، روده یا عملکرد جنسی
4. اختلالات شناختی، از جمله کاهش حافظه و تغییرات خلقی
5. افسردگی و اضطراب
6. صرع (حملات تشنجی در برخی موارد)

جمع‌بندی

مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری خودایمنی و مزمن است که می‌تواند طیف وسیعی از علائم عصبی ایجاد کند. در حالی که هنوز درمان قطعی برای ام‌اس وجود ندارد، اما روش‌های درمانی موجود می‌توانند پیشرفت بیماری را کند کرده، شدت علائم را کاهش دهند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود ببخشند.

⚠ توجه: این مقاله فقط برای افزایش آگاهی است و جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص نمی‌شود. در صورت مشاهده علائم مشکوک، با متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.