سندرم غروب خورشید چیست؟! چگونه آن را مدیریت کنیم؟
در لحظات خاموش گرگ و میش، زمانی که آخرین پرتوهای روز سایه‌های بلندی می‌افکند و جهان در آغوش ملایم تاریکی می‌لغزد، پدیده‌ای غیرعادی و گیج‌کننده پدیدار می‌شود. “سندرم غروب خورشید یا Sundown Syndrome”، اصطلاحی که ممکن است برای بسیاری ناآشنا باشد و این مقاله سفری به قلب این سندرم است، وضعیتی که در سایه‌ی نور محو شده‌ی خورشید کمین کرده و عمیقاً زندگی افراد مسن و کسانی که از آنها مراقبت می‌کنند را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سندرم غروب آفتاب در بیماران آلزایمر و دمانس
اواخر بعدازظهر و اوایل عصر می‌تواند برای برخی از افراد مبتلا به آلزایمر دشوار باشد. آنها ممکن است “سندرم غروب آفتاب” را تجربه کنند، که به حالت بی قراری، تحریک پذیری، یا گیجی اشاره دارد که می‌تواند با کمرنگ شدن نور روز، شروع یا بدتر شود. این سندرم همچنین می‌تواند به سرگردانی و سردرگمی منجر شود.
غروب خورشید بیماری نیست بلکه یک گروه از علائم است که در یک زمان خاص از روز رخ می‌دهند و می‌توانند تا شب ادامه داشته باشند و خوابیدن و ماندن در رختخواب را برای افراد مبتلا به آن، سخت کنند.
این علائم ممکن است در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و سایر انواع زوال عقل (دمانس) دیده شود و علت دقیق این رفتار هنوز ناشناخته است.
علل احتمالی سندرم غروب خورشید یا غروب آفتاب
علل دقیق این سندرم به طور کامل شناخته نشده است، و اعتقاد بر این است که این یک وضعیت پیچیده با عوامل متعددی در ارتباط است. در حالیکه علل دقیق آن قطعی نیست، عوامل متعددی ممکن است در شروع و تشدید آن نقش داشته باشند.
علل احتمالی سندرم غروب آفتاب عبارت‌اند از:
۱. اختلال در ریتم سیرکادین و یا ساعت شبانه روزی بدن
یکی از نظریه‌های اصلی این است که سندرم غروب خورشید با اختلال در ریتم شبانه روزی داخلی بدن مرتبط است. ریتم شبانه روزی ساعت درونی بدن است که چرخه‌ی خواب و بیداری را تنظیم می‌کند و تغییرات در عصر ممکن است این ریتم را مختل کند.
۲. تغییرات عصبی
سندرم غروب خورشید اغلب با شرایطی مانند بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل (دمانس) همراه است، که در آن تغییرات ساختاری و شیمیایی در مغز می‌تواند بر رفتار تأثیر بگذارد. این تغییرات مغزی مرتبط با آلزایمر می‌تواند بر ساعت بیولوژیکی فرد تاثیر بگذارد و باعث اختلال چرخه‌های خواب و بیداری شود.
۳. نور کم
کاهش نور طبیعی در اواخر بعد از ظهر و عصر می‌تواند باعث تحریک یا بدتر شدن علائم شود. نور کم ممکن است منجر به افزایش گیجی و اضطراب در فرد شود.
افزایش سایه‌ها در فصول مختلف و یا فضای غیر نورگیر خانه از دلایل دیگر تشدید این مشکل هستند.
۴. خستگی بیش از حد
بسیاری از افراد مبتلا به زوال عقل (دمانس) یا اختلالات شناختی با پیشرفت روز، خستگی بیشتری را تجربه می‌کنند که می‌تواند باعث تغییرات رفتاری و تشدید بی‌قراری شود.
۵. نیازهای برآورده نشده مانند گرسنگی یا تشنگی
افراد ممکن است با گذشت روز دچار کم آبی یا گرسنگی شوند که منجر به ناراحتی و افزایش گیجی یا بی‌قراری شود.
۶. عوارض جانبی برخی داروها
برخی از داروها، به ویژه آنهایی که برای مدیریت زوال عقل و سایر شرایط مرتبط به مشکلات روان استفاده می‌شوند، ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که می‌تواند علائم سندرم غروب خورشید را تشدید کند.
۷. استرس فیزیکی یا عاطفی
عوامل استرس زا که در اواخر روز رخ می‌دهند، مانند مسئولیت‌های مراقبتی یا تغییرات محیطی، می‌توانند در شروع این سندرم نقش داشته باشند.
۸. ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای
برخی از بیماری‌ها، مانند عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) یا درد ناشی از سایر بیماری‌ها، می‌توانند علائم رفتاری و سردرگمی را به خصوص در هنگام عصر بدتر کنند.
۹. برخی علل دیگر
برخی شرایط دیگر مانند افسردگی، کسالت و حوصله سر رفتگی، گذراندن یک روز در مکانی ناآشنا و مشکل در جدا کردن واقعیت از رویا می‌توانند باعث بروز و یا تشدید علایم این سندرم می‌شوند.
توجه به این نکته مهم است که همه افراد مبتلا به زوال عقل یا اختلالات شناختی سندرم غروب خورشید را تجربه نمی‌کنند و شدت آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. مدیریت و رسیدگی به علل زمینه‌ای، مانند درمان عفونت‌ها، بهینه‌سازی رژیم‌های دارویی، و ایجاد یک محیط حمایتی و سازگار، می‌تواند به کاهش تأثیر سندرم غروب خورشید کمک کند. در ادامه اطلاعات دقیق‌تری در این مورد را در اختیار شما قرار می‌دهم.
نکاتی برای کاهش علائم سندرم غروب آفتاب
همانطور که گفته شد، در اواخر بعد از ظهر و اوایل عصر ممکن است متوجه نشانه‌های سندرم غروب آفتاب شوید. این علائم ممکن است شامل افزایش گیجی یا اضطراب و رفتارهایی مانند قدم زدن، سرگردانی یا فریاد زدن باشد. اگر می‌توانید، سعی کنید علت رفتار فرد را پیدا کنید.
اگر فرد مبتلا به آلزایمر آشفته شد، با آرامش به نگرانی‌ها و ناراحتی‌های او گوش دهید. سعی کنید به فرد اطمینان دهید که همه چیز خوب است و ذهن او را از رویدادهای استرس زا یا ناراحت کننده منحرف کنید.
شما همچنین می‌توانید نکات زیر را نیز امتحان کنید:
- سر و صدا، شلوغی یا تعداد افراد در اتاق را کاهش دهید.
- سعی کنید با یک میان وعده، شی یا فعالیت مورد علاقه فرد، حواس او را پرت کنید. به عنوان مثال، یک نوشیدنی به او پیشنهاد کنید، یک کار ساده مانند تا کردن حوله‌ها را پیشنهاد کنید، یا یک برنامه تلویزیونی آشنا را روشن کنید (اما نه اخبار یا برنامه‌های دیگری که ممکن است ناراحت کننده باشند).
- نور را تنظیم کنید، در صورت امکان اجازه دهید که نور طبیعی در طول روز وارد اتاق شود.
- برای بهبود خواب شبانه، حتما برنامه ریزی برای فعالیت‌ها و قرار گرفتن در معرض نور در طول روز داشته باشید.
- یک روتین منظم برای زمان خواب، بیداری، وعده‌های غذایی و فعالیت‌ها خود داشته باشید.
- چرت زدن در روز را محدود کنید.
- در طول روز به خوبی هیدراته شده و به خوبی تغذیه کنید. از خوردن وعده‌های غذایی سنگین یا کافئین و شکر نزدیک به زمان خواب اجتناب کنید، زیرا می‌توانند الگوی خواب را مختل کنند. کافئین و شکر را به ساعات صبح محدود کنید.
- چراغ شب را روشن کنید تا از آشفتگی که در هنگام تاریکی یا ناآشنا بودن محیط اطراف رخ می‌دهد، کم کنید.
- در عصر، سعی کنید سر و صدای پس زمینه و فعالیت‌های تحریک کننده، از جمله تماشای تلویزیون را کاهش دهید، که گاهی اوقات می‌تواند ناراحت کننده باشد.
- در یک محیط ناآشنا، اقلام آشنا، مانند عکس به همراه داشته باشید تا محیطی آرام‌تر و آشناتر ایجاد کنید.
- موسیقی آشنا و ملایم یا صداهای آرامش بخش طبیعت، مانند صدای امواج دریا را در شب پخش کنید.
- در طول روز به فعالیت بدنی منظم بپردازید، زیرا این فعالیت‌ها، به ویژه پیاده روی، استرس را کاهش می‌دهند و باعث خواب بهتری در شب می‌شوند. اما از انجام ورزش‌های شدید نزدیک به زمان خواب خودداری کنید.
- هر گونه بیماری زمینه‌ای مانند عفونت ادراری، درد یا ناراحتی را درمان کنید، زیرا این موارد می توانند علائم را تشدید کنند.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT) یا سایر مداخلات رفتاری می‌توانند به افراد کمک کنند تا با اضطراب و بی قراری مرتبط با این سندرم کنار بیایند. این مداخلات می‌توانند استراتژی‌هایی برای مدیریت استرس و بهبود خواب ارائه دهند.
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که دوز پایین ملاتونین، هورمونی که به طور طبیعی باعث خواب آلودگی می‌شود، به تنهایی یا با قرار گرفتن در معرض نور خورشید در طول روز، به کاهش شدت سندرم غروب آفتاب کمک کند.
مقالات مرتبط: همه چیز درباره‌ی ملاتونین و نحوه تنظیم سطح آن در بدن
این احتمال وجود دارد که یک عارضه‌ی جانبی دارویی، درد، افسردگی یا سایر شرایط پزشکی در سندرم غروب خورشید نقش داشته باشد. اگر مشکوک هستید که یک بیماری زمینه‌ای، مانند عفونت ادراری یا آپنه‌ی خواب، ممکن است باعث بدتر شدن علایم شما شود، با پزشک خود صحبت کنید، به‌خصوص اگر علایم آن به سرعت ایجاد شده‌اند.
پیشگیری از سندرم غروب آفتاب
خستگی بیش از حد می‌تواند بی‌قراری در اواخر بعد از ظهر و اوایل شب را افزایش دهد. سعی کنید با کمک گرفتن از راهکارهای زیر، از این وضعیت جلوگیری کنید:
- در طول روز بیرون بروید یا حداقل کنار پنجره بنشینید، قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند به تنظیم مجدد ساعت بدن فرد کمک کند.
- هر روز زمانی را به فعالیت بدنی اختصاص دهید و ورزش کنید.
- در صورت نیاز، در طول روز استراحت کنید، اما این استراحت‌ها به چرت‌های کوتاه و نه خیلی دیروقت در روز خلاصه شوند.
- در شب استراحت کافی داشته باشید.
- از مصرف موادی که به نظر می‌رسد سندرم غروب آفتاب را بدتر می‌کند، اجتناب کنید. موادی مانند قهوه، نوشابه یا سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین را در اواخر روز مصرف نکنید. نوشیدنی‌های الکلی مصرف نکنید. آنها ممکن است به سردرگمی و اضطراب بیافزایند. در طول روز فعالیت‌های زیادی را برنامه ریزی نکنید. یک برنامه سنگین می‌تواند از نظر روحی نیز خسته کننده باشد.
مقالات مرتبط: هر آنچه درباره‌ی سلامت خواب و بهبود کیفیت خواب لازم است که بدانید
وقتی مشکلات همچنان پابرجاست، چه کنیم؟
اگر با انجام راهکارهای گفته شده، علائم سندرم غروب آفتاب در شما همچنان وجود دارد و مشکل ساز است، به دنبال مشاوره‌ی پزشکی باشید. یک معاینه پزشکی ممکن است علت غروب آفتاب را شناسایی کند، عللی مانند درد، عارضه‌ی جانبی برخی داروها، اختلال خواب یا بیماری‌های دیگر.
اگر دارویی برای کمک به آرامش و خواب بهتر فرد در شب تجویز شده است، حتماً از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید. برخی از داروها می‌توانند احتمال سرگیجه، افتادن‌های ناخودآگاه و گیجی را افزایش دهند.
سلب مسئولیت:این مقاله فقط برای اهداف عمومی است و نباید برای خود تشخیصی استفاده شود و جایگزینی برای معاینه پزشکی، درمان، تشخیص و تجویز پزشکی نیست. قبل از مشورت با پزشک و دریافت معاینه، تشخیص و توصیه پزشکی، نباید هیچ تغییری در رژیم غذایی خود ایجاد کنید. در مورد هر گونه سؤالی که ممکن است در مورد یک وضعیت پزشکی داشته باشید، همیشه از پزشک خود مشاوره بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید