خلاصه کتاب ذهن فروپاشیده اثر دکتر گابور ماته

مقدمه: دیدگاهی جامع درباره اختلال نقص توجه (ADD)

ایوان ایلیچ، فیلسوف اتریشی، نوشته است: «پزشکی به همان اندازه درباره معنای درمان، رنج و مرگ به ما می‌گوید که تجزیه شیمیایی درباره ارزش زیبایی‌شناختی سفالگری.» کتاب ذهن‌های پراکنده با این نقل‌قول آغاز می‌شود و نقطه شروع خوبی برای این بحث نیز محسوب می‌شود.

گابور ماته، نویسنده کتاب، معتقد است که اختلال نقص توجه (که از اینجا به بعد به اختصار ADD نامیده می‌شود) یک وضعیت به‌درستی شناخته نشده است. این اختلال غالباً مورد کم‌توجهی قرار می‌گیرد، اشتباه تشخیص داده می‌شود و در بسیاری از موارد، بیش از حد درمان می‌شود.

مشکل اصلی اما این است که ما زمان زیادی را صرف تحلیل جزئیات شیمیایی می‌کنیم و از دیدگاه کلی غافل می‌شویم. در حالی که مواد شیمیایی موجود در مغز نقشی در ADD دارند، این اختلال را نمی‌توان به گردش هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی تقلیل داد. همچنین، ژنتیک نمی‌تواند توضیح کاملی برای ADD ارائه کند.

همان‌طور که خواهیم دید، آمادگی ارثی برای ADD وجود دارد، درست مانند سایر اختلالات روانی. اما این بدان معنا نیست که این اختلال از نظر زیستی پیش‌تعیین شده است. آمادگی‌ها باید تحریک یا فعال شوند، و اگر می‌خواهیم بفهمیم این اتفاق چگونه و چرا رخ می‌دهد، باید تعامل عوامل زیستی و محیطی را بررسی کنیم. به عبارت دیگر، لازم است به نحوه رشد کودکان در خانواده‌ها و جوامع نگاه کنیم.

این، به طور خلاصه، استدلالی است که در این کتاب ارائه می‌شود.

سه ویژگی اصلی ADD

بیایید از ابتدا شروع کنیم. اختلال نقص توجه (ADD) دقیقاً چیست؟ این اختلال سه ویژگی اصلی دارد:

1. مهارت‌های ضعیف توجه
2. کنترل ضعیف تکانه‌ها
3. بیش‌فعالی

در ادامه، هر یک از این ویژگی‌ها را بررسی می‌کنیم. ابتدا با مهارت‌های ضعیف توجه شروع می‌کنیم.

مهارت‌های ضعیف توجه

منظور از این ویژگی، خاموش شدن خودکار توجه است. ذهن در لحظاتی که باید برای انجام وظایف یا پردازش دستورات متمرکز باشد، غایب است. عدم توجه می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد. برای مثال، فرد مبتلا به ADD ممکن است از کسی سوالی بپرسد و درست وقتی پاسخ را می‌شنود، حواسش پرت شود.
ممکن است در حال مطالعه کتاب باشد و ناگهان متوجه شود که هیچ کلمه‌ای از آنچه خوانده، به یاد نمی‌آورد. یا ممکن است وارد اتاقی شود و از خود بپرسد چرا آمده است.

هر شکلی که این عدم توجه به خود بگیرد، مشکلات عملی زیادی ایجاد می‌کند.

• در کودکان: عدم توانایی تمرکز باعث می‌شود در مدرسه عقب بمانند.
• در بزرگسالان: این مشکل منجر به اشتباهات ساده در محل کار می‌شود و فرصت‌های ترفیع را از بین می‌برد.

چه کودک باشند و چه بزرگسال، افراد مبتلا به ADD اغلب به خاطر فراموش کردن کارهایی که بلافاصله پس از موافقت با آن‌ها از یاد برده‌اند، سرزنش می‌شوند.

این عدم توجه نه‌تنها در زندگی کاری و اجتماعی بلکه در لذت بردن از زندگی نیز اختلال ایجاد می‌کند.
یکی از بیماران نویسنده گفته است که هرگز موسیقی را درک نکرده است. موسیقی برای او یک دیوار مبهم و غیرقابل‌نفوذ از صداهای سفید بوده است.
بیمار دیگری گفته است که ADD او را از نظر اجتماعی منزوی کرده است. او احساس می‌کرده مانند یک زرافه انسانی است؛ بدنش در دنیای دیگران زندگی می‌کند، اما سرش انگار در ابرها گیر کرده است.

با این حال، عدم توجه به ندرت به صورت کامل است و در برخی زمینه‌ها ممکن است تمرکز بیشتری وجود داشته باشد.