خلاصه کتاب مغزی که خود را تغییر می‌دهد: کشف قدرت تغییر مغز

مقدمه: قدرت بازسازی شگفت‌انگیز مغزتان را کشف کنید

اگر با شخصیت “دکتر هو” آشنا باشید، می‌دانید که او قادر است پس از هر مشکل یا آسیبی، خود را بازسازی کرده و به شکل جدیدی درآید. جالب است بدانید مغز انسان هم همین توانایی را دارد!

مغز شما می‌تواند پس از آسیب دیدن خود را درمان کند، از تجربیات زندگی رشد کند و حتی قدرت فیزیکی بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد. این توانایی‌ها نشان‌دهنده کشش و انعطاف‌پذیری خارق‌العاده مغز است. مغز ما می‌تواند به خوبی خود را با آسیب‌ها، تهدیدها و محرک‌های محیطی تطبیق دهد و این یکی از ویژگی‌های اصلی است که باعث می‌شود ما انسان‌ها این‌قدر قادر به سازگاری با شرایط مختلف باشیم.

مغز خود را از طریق فرآیندهایی مانند «برملا شدن» تغییر می‌دهد

سال‌ها تصور می‌شد که مغز، پس از تکمیل شدن، ثابت می‌ماند و تنها با افزایش سن تحلیل می‌رود، اما با ظهور نوروپلاستیسیته، متوجه شدیم که این تصور کاملاً اشتباه بوده است. نوروپلاستیسیته به توانایی مغز در تغییر مداوم خود اشاره دارد.

پیشوند “نورو-” به نورون‌ها، یعنی سلول‌های عصبی در مغز و سیستم عصبی ما، اشاره دارد و پسوند “پلاستیک” به معنای قابل تغییر بودن است. بنابراین، مغز ساختار و عملکرد نورونی خود را از طریق افکار و فعالیت‌ها تغییر می‌دهد. اما مغز دقیقاً چگونه خود را بازآرایی می‌کند؟ یکی از راه‌ها از طریق «برملا شدن» است. برملا شدن به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن یک مسیر عصبی خاموش می‌شود و یک مسیر ثانویه نمایان می‌شود، که با استفاده مکرر، قوی‌تر می‌شود. چریل شیلز نمونه‌ی خوبی از این پدیده است.

برای پنج سال، هر بار که او از جایش بلند می‌شد، تعادل خود را از دست می‌داد. او تقریباً سیستم وستیبولار مغز خود را از دست داده بود، یعنی همان ناحیه‌ای که برای حفظ تعادل ضروری است. این وضعیت ادامه داشت تا زمانی که یکی از پیشگامان نوروپلاستیسیته، پل باخ-ایریتا، دستگاه خاصی طراحی کرد که شیلز می‌توانست آن را بپوشد. این دستگاه که «شتاب‌سنج» نام داشت، سیگنال‌هایی به یک نوار پلاستیکی حاوی الکترودهایی که بر روی زبان شیلز قرار داشت، ارسال می‌کرد. سپس حس‌هایی که روی زبان او ایجاد می‌شدند، به ناحیه‌ای از مغز که مسئول پردازش تعادل است، هدایت می‌شدند و نه به ناحیه‌ای که معمولاً به آنجا می‌رفتند، یعنی قشر حسی، ناحیه‌ای که لمس را پردازش می‌کند. پس از تمرینات زیاد با این دستگاه، یک مسیر جدید در مغز شیلز برملا و تقویت شد و او توانست تعادل خود را دوباره به دست آورد.

فعالیت‌های محرک می‌توانند ساختار مغز را تغییر دهند

اینکه مغز می‌تواند تغییر کند، خبر خوبی است، اما آیا برای این کار به دستگاه‌های پیچیده نیاز داریم؟ در واقع، نه.

ما می‌توانیم مغز خود را با قرار گرفتن در محیط‌های محرک که به ما این امکان را می‌دهند که مغز خود را تمرین دهیم، نه فقط بدنمان، تغییر دهیم. فعالیت‌های مختلف می‌توانند ساختار مغز را واقعاً تغییر دهند. مارک روزن‌زویگ در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، یکی از اولین افرادی بود که این موضوع را در آزمایشاتش با موش‌ها نشان داد. روزن‌زویگ متوجه شد که موش‌هایی که در محیط‌های محرک قرار داشتند، میزان بالاتری از انتقال‌دهنده‌های عصبی داشتند، وزن بیشتری داشتند و تأمین خون بهتری نسبت به موش‌هایی که در محیط‌های کسل‌کننده بودند، داشتند. از این، ما می‌دانیم که مغز می‌تواند تحت تأثیر محرک‌ها تغییر کند. یک زن به نام باربارا ایرس‌اسمیت یانگ از این کشف بهره‌برداری کرد.